شماره ۶۲ – سخنرانی برنارد لوئیس، طراح تجزیه ایران

نامه پان ایرانیسم
دوره دو، شماره ۶۲ – آدینه ۳۱ شهریور ۱۳۹۱ – ۲۱ سپتامبر ۱۰۱۲
www.paniranism.info – iran@paniranism.info

درود بر هم میهنان گرامی‌
مطالب زیر تقدیم میشوند:

– تهدید مسلحانه و یورش به منزل امید دهدارزاده توسط تجزیه طلبان
– ایران در تاریخ؛ سخنرانی برنارد لوئیس، معمار تجزیه ایران، در دانشگاه تل آویو
– نامه ای از پروفسور «تورج دریایی» به طراح تقسیم ایران
– جعل عنوان ملت و حق تعیین سرنوشت تجزیه طلبان
– پیام تسلیت سازمان جوانان حزب پان ایرانیست به مناسبت درگذشت استاد محمدجان شکوری بخارایی
– بازداشت یک پان ایرانیست دیگر
– سالروز آغاز دفاع مقدس
– درسهایی که باید از نبرد در خرمشهر ياد گرفت

پاینده ایران

تهدید مسلحانه و یورش به منزل امید دهدارزاده توسط تجزیه طلبان

امید دهدارزاده، پان ایرانیست عرب زبان خوزستانی و خانواده اش شامگاه شنبه ۱۳۹۱٫۶٫۲۵ مورد تهدید مسلحانه قرار گرفتند.

طبق گزارش تارنمای سازمان جوانان حزب پان ایرانیست، شامگاه گذشته تعدادی افراد مشکوک و نزدیک به جریان تجزیه طلب موسوم به خلق عرب با تجمع در محل زندگی امید دهدارزاده با شلیک تیر هوایی خانواده امید دهدارزاده را مورد تهدید قرار دادند.

این افراد ضمن تجمع پشت درب منزل و تهدید کلامی امید دهدارزاده و خانواده اش، با شلیک تیر هوایی از اسلحه کلاشینکف باعث ایجاد رعب و وحشت در محل شدند و پس از مدتی با نزدیک شدن خودروی نیروی انتظامی از محل گریختند.

دهدارزاده یکی از فعالان حزب پان ایرانیست در اهواز است که تلاش های فراوانی در جهت آگاه کردن ایرانیان عرب زبان منطقه نسبت به نیت جریان تجزیه طلب خلق عرب داشته است .

این فعال سیاسی پس از بازداشت اخیرش توسط اطلاعات سپاه اهواز در تاریخ ۲۰ مردادماه سال جاری، به اتهام ارتباط با تجزیه طلبان ۱۰ روز در بازداشت به سر برد و پس از آزادی چندین بار طی دریافت پیامک و تماس تلفنی از سمت جریان تجزیه طلب خلق عرب مورد تهدید قرار گرفت.

این فعال ملی همچنین در چند ماه گذشته سه بار توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده بود و چند هفته پیش توسط دادگاه انقلاب اهواز به ۷۵ ضربه شلاق، ۶ ماه حبس تعلیقی و ده میلیون ریال جزای نقدی محکوم شد که این حکم در مرحله تجدید نظر هم مورد تایید قرار گرفت.

***

 ایران در تاریخ؛ سخنرانی برنارد لوئیس، معمار تجزیه ایران، در دانشگاه تل آویو

برنارد لوئیس

برنارد لوئیس

وبسایت فردا – پروفسور برنارد لوئیس خاورشناس یهودی تبار انگلیسی و استاد بازنشستهI مطالعات خاورمیانه در دانشگاه پرینستون است که یکی از برجسته ترین متخصصان در زمینه تاریخ خاورمیانه محسوب می شود.

تاثیرات فکری برنارد لوییس، به عنوان یک متخصص اسلامشناس، در سیاستگذاریهای چند دهه گذشته آمریکا بی اندازه است. به عقیده جیکوب ویسبرگ، ستون نویس مجله نیوزویک، برنارد لوئیس مهمترین تاثیر فکری را در ایده تهاجم به عراق داشته. اصطلاحاتی مانند «بنیادگرایی اسلامی» یا «نبرد تمدنها» هم از ابداعات لوییس است. گفته می شود ساموئل هانتینگتون، استاد پیشین علوم سیاسی در دانشگاه هاروارد، نظریه نبرد تمدنها را با الهام از ایده لوییس مطرح کرد.II

لویییس همچنین به عنوان تئوریسین طرح تجزیه ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه هم شناخته شده. طرح تجزیه خاورمیانه یا (بعدها) «خاورمیانه بزرگ» که با عنوان «پروژه برنارد لوییس» مشهور است، نخستین بار در نشست بیلدلبرگ در سال ۱۹۷۹ مطرح شد بر پایه این طرح، ایران باید به شش یا هفت تکه تقسیم شود؛ این ایده پیشتر در عراق اجرا شده و الان به جای یک عراق، در واقع سه عراق وجود دارد.III به باور دیک چینی، معاون رییس جمهور پیشین آمریکا، در قرن جدید، دانشمندان، قانونگذاران، دیپلماتها و رسانه ها دنباله رو خردمندی لوییس خواهند بود.IV

متن زیر بخشی از سخنرانی برنارد لوییز در سال ۱۹۹۹ و با عنوان «ایران در تاریخ» است که برای دانشجویان و اساتید در دانشگاه تل آویو ایراد شد و به بررسی تاریخ و دستاوردهای ایرانیان می پردازد. این سخنرانی بعدا در سال ۲۰۰۴، توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد و در قالب بخشی از یک کتاب کامل بچاپ رسید. متن انگلیسی این مقاله در اینجا یا در این نشانی هم موجود است.

در برگردان این نوشته، اگر لازم بود چیزی بر متن اصلی نوشته افزوده شود، در داخل قلاب [] آوردم و توضیحات مربوط را هم در قالب پانویس افزودم.

ایران در تاریخ

برای تلاش در جهت بدست آوردن چشم اندازی از ایران در تاریخ، من تصور می کنم که باید از حمله اعراب در قرن هفتم [میلادی] آغاز کنیم. مجموعه وقایع تاریخسازی که به ظهور اسلام انجامید، گسترش پیامِ پیامبر محمد و انتقال آن از عربستان به شرق و غرب و پیوستگی سرزمینهای بسیار از اقیانوس اطلس و پیرنهV تا مرزهای چین و هند و فراتر از آن در [سراسر] امپراتوری تازه عربی-اسلامی. این وقایع به صورتهای گوناگون در ایران نگریسته می شود: از جانب برخی [به عنوان] ظهور ایمان واقعی و پایان دوران جاهلیت و کفر، موهبتی انگاشته می شود؛ و از جانب برخی دیگر تهاجم و انقیاد کشور به وسیله نیروهای بیگانه، شکست ملی تحقیر آمیزی محسوب می شود. هر دو این دیدگاهها البته درست است بسته به اینکه از چه زاویه ای به موضوع نگریسته شود.

چیزی که من می خواهم در همان ابتدا نظر شما را بدان جلب کنم، تفاوت عمده و حقیقتا قابل توجه در آن چیزی است که در ایران اتفاق افتاد و آنچه در تمام کشورهای دیگر خاورمیانه و شمال آفریقا – که توسط اعراب اشغال شده و در قرن هفتم و هشتم به صورت بخشهایی از خلافت اسلامی درآمده بودند – رخ داد.

این کشورهای دیگری که تمدن های باستانی داشتند، کشورهای عراق، سوریه، مصر و شمال آفریقا، در طی مدت کوتاهی، اسلامی و عربی شدند. مذاهب قدیمی شان به کل از میان رفت یا به اقلیتهای کوچکی محدود شد؛ زبانهای کهنشان تقریبا محو شد. برخی [از این زبانها]  در کتب مقدس و ادعیه باقی ماندند، برخی هنوز در روستاهای دورافتاده مورد استفاده است اما در بیشتر جاها و در میان بیشترمردم، زبانهای کهن فراموش شده است. هویتی که این زبانها ارایه می کردند جایگزین شده و و تمدنهای کهن در عراق، سوریه و مصر به آنچه امروز جهان عرب می خوانیم تبدیل شده است.

ایران حقیقتا اسلامی شد اما عربی نشد؛ پارسیان پارسیVI ماندند و پس از وقفه ای خاموشی، ایران دوباره به عنوان عنصری جداگانه، متفاوت و مجزا در اسلام هویدا شد و نهایتا عنصر جدیدی را به خود اسلام هم افزود. [به لحاظ] فرهنگی، سیاسی و از همه مهمتر مذهبی، مشارکت ایرانیان در این تمدن تازه اسلامی بی اندازه مهم است. تاثیرات ایرانیان در تمام زمینه های فرهنگی شامل شعر عربی هم دیده می شود و مشارکت شاعران ایرانی که شعرهایشان را به تازی سرودند، مشارکت بسیار عمده ای است. از یک جهت اسلام ایرانی، دومین ظهور اسلام است. اسلام تازه، گاه با عنوان «اسلام عجم» شناخته می شود. این اسلام پارسی بود که بجای اسلام اصلی اعراب به مناطق دیگر و مردمان دیگر برده شد؛ به ترکان، ابتدا در آسیای مرکزی و سپس در خاورمیانه و در کشوری که امروز ترکیه نامیده می شود و البته به هند [هم برده شد]. ترکان عثمانی گونه ای از تمدن ایرانی را به دیوارهای وین بردند. یک سیاح ترک در قرن هفدهم [میلادی] – که به عنوان بخشی از سفارت عثمانی به وین رفته بود – با کنجکاوی متوجه شد زبانی که در آنجا گفتگو می شود، گونه نادرستی از پارسی است. آنچه او مشاهده کرد، قطعا خویشاوندی پایه ای میان زبانهای هند و اروپایی است و این حقیقت که آلمانی ها می گویند «ایست» و پارسی ها می گویند: «است». تقریبا یک چیز برای فعل «to be»، در حال ساده سوم شخص مفرد.

در زمان تهاجم عظیم مغولان در قرن سیزدهم [میلادی]، اسلام ایرانی نه تنها به مولفه ی مهمی تبدیل شد، بلکه به صورت مولفه اصلی در اسلام درآمد و برای قرنهای متمادی مرکز اصلی تمدن و قدرت اسلامی در کشورهایی بود که حتی اگر ایرانی هم نبودند، دستکم با تمدن ایرانی شناخته می شوند. برای مدتی این برتری با آخرین مرکز قدرت در دنیای عرب، سلاطین مملوک در مصر، به چالش کشیده شد. اما حتی این سنگر هم از میان رفت و پس از تنازع میان پارسیان و عثمانیان برای اینکه چه کسی باید مصر را اشغال کند، و عثمانیان در آنچه ممکن است حذف مقدماتی در مسابقه نامیده شود، پیروز شدند، اسلام عربی تحت سلطه اعراب تنها در عربستان و پایگاههای دورافتاده ای مانند مراکش ادامه حیات داد. مرکز جهان اسلام تحت تسلط کشورهای ترکی و پارسی بود که هر دو به وسیله فرهنگ ایرانی شکل گرفتند. مرکز عمده اسلام در اواخر قرون وسطی و در اوایل دوران مدرن، مراکز قدرت سیاسی و فرهنگی مثل هند، آسیای مرکزی، ایران، ترکیه، همگی بخشی از تمدن ایرانی بودند. اگرچه بخش عمده آن به اشکال مختلفی از ترکی و زبانهای دیگر محلی تکلم می کردند، زبان فرهنگی و ادبیشان پارسی بود. عربی قطعا زبان کتاب مقدس و شریعت بود اما پارسی زبان شعر و ادبیات محسوب می شد.

استثنای ایرانی

چرا این تفاوت[وجود دارد]؟ چرا در جایی که تمدنهای باستانی عراق، سوریه و مصر مستحیل و فراموش شد، تمدن ایران ادامه ی حیات داد و باز به شکل جدیدی ظهور کرد؟

پاسخهای متعددی به این پرسش ارایه شده. یک توضیح اینکه، [این اختلاف] به علت تفاوت در زبان است. مردم عراق، سوریه، فلسطین به گونه های مختلفی از زبان آرامی تکلم می کرند. آرامی یک زبان سامی است که با عربی ارتباط دارد و احتمالا تغییر از آرامی به عربی بسیار آسان تر از تغییر از پارسی – [به عنوان] یک زبان هند و اروپایی – به عربی است. در این استدلال نقاط قوتی وجود دارد. اما زبان قبطی، زبان مصریان، زبان سامی نبود , این موضوع از عربی شدن مصر جلوگیری نکرد. قبطی برای مدتی در میان مسیحیان ادامه حیات داد اما نهایتا حتی در میان آنها هم مرد به جز به عنوان زبان مذهبی که در تشریفات کلیسای قبطی بکار می رود.

برخی این تفاوت را به علت فرهنگ برتر پارسیان می بینند. فرهنگ برتر، فرهنگ پست تر را تحلیل می برد. آنها این گفته معروف لاتینی را به عنوان مشابهی [برای ایران] بکار می برند:«یونان تسخیر شده، تسخیرگران تندخوی خود را تسخیر کرد»؛ به عبارت دیگر رومی ها فرهنگ یونانی را گرفتند. این [شباهت] وسوسه انگیز است اما متقاعد کننده نیست. رومی ها یونان را تسخیر و بر آن حکمرانی کردند همانطور که اعراب ایران را تسخیر کرده و بر آن حکمرانی کردند، اما رومی ها، [زبان] یونانی را فرا گرفتند و تمدن یونانی را تحسین می کردند؛ آنها کتابهای یونانی را خواندند، ترجمه و از آن پیروی کردند. عربها، پارسی یاد نگرفتند، پارسیان عربی یاد گرفتند و تاثیر مستقیم ادبیات پارسی بر عربی محدود است و تنها از تبدیل پارسی حاصل شده است.

شاید نمونه مشابه تر آن چیزی است که در انگلستان و پس از ۱۰۶۶ [میلادی] رخ داد؛ اشغال آنگلو ساکسون ها به وسیله نورمن ها و تبدیل زبان آنگولا ساکسونی تحت تاثیر فرانسه نورمنی به چیزی که امروز انگلیسی می نامیم. شباهت جالبی میان اشغال انگلستان توسط نورمن ها و اشغال ایران توسط اعراب وجود دارد. زبان جدیدی با از کار افتادن و ساده کردن زبان قدیمی بوجود آمد و تعداد بسیاری از واژگان زبان اشغالگر وارد شد. پدید آمدن یک هویت تازه و عمیق هر دو اشغالگر و اشغال شده را در برگرفت. به عنوان یک پسربچه در مدرسه در انگلستان به یاد می آورم که درباره تهاجم نورمن ها می آموختم. به ما آموزش داده بودند که به طریقی هر دو طرف قضیه را ببینیم؛ مشروعیت جدیدی در اثر تهاجم ایجاد شد، در مورد ایران بر خلاف انگلستان [این مشروعیت] با مذهب جدیدی بر پایه وحی جدید پشتیبانی می شد.

بیشتر مردم اشغال شده دیگر در عراق، در سوریه و در مصر، تمدن بالاتری از تمدنی داشتند که کوچ نشینان اشغالگر از صحراهای عربستان با خود آورده بودند. با اینحال آنها مستحیل شدند و پارسیان نشدند. بنابر این ما می توانیم باردیگر این پرسش را که هنوز به آن پاسخی ندادیم، تکرار کنیم . یک توصیح احتمالا بیشتر پذیرفتنی دیگر به تفاوتهای سیاسی مربوط است؛ عناصر قدرت و حافظه. این کشورهای دیگر که به وسیه اعراب اشغال شدند – عراق، سوریه، فلسطین و مصر – برای مدتهای مدید استانهای تحت تسلط امپراتوریهای دیگر در نقاط دیگر بودند. آنها بارها و بارها اشغال شدند و مدتها پیش از آنکه اعراب به این منطقه بیایند، متحمل تغییرات سیاسی، فرهنگی و سپس مذهبی شدند. در این مناطق تهاجم عربی-اسلامی به معنای یکبار دیگر تغییر ارباب و یکبار دیگر تغییر آموزگار بود اما این موضوع در ایران صحت ندارد. ایران هم در زمان اسکندر تسخیر شد و به صورت بخشی از امپراتوری عظیم هلنی در آمد اما تنها به صورت مختصر. ایران هیچگاه توسط روم تسخیر نشد و بنابر این تاثیر فرهنگی تمدن هلنی در ایران بسیار کمتر از کشورهای شرقی، مصر و شمال آفریقا، در جاهایی است که در آن [تمدن هلنی] نگهداری و توسط نهادهای امپراتوری روم اعمال می شد.

تاثیر تمدن هلنی در ایران در زمان اسکندر و جانشینان مستقیم اش بدون تردید قابل ملاحظه است؛ اما سطحی تر و ناپایدار تر از سرزمینهای مدیترانه ای است و با تجدید حیات ملی، سیاسی و مذهبی ایرانیان در دوران پارت ها و ساسانیان خاتمه پیدا کرد. یک امپراتوری جدید در ایران شکل گرفت که زقیب و هم مرتبه امپراتوریهای روم و بعدها بیزانس بود.

این بدین معنا است که در زمان حمله عرب و بلافاصله پس از آن، پارسیان بر خلاف همسایگانشان در غرب، با حافظه اخیرشان حمایت می شدند حتی می شود گفت با حافظه جاری شان از قدرت و افتخار. این حس افتخار باستانی و مباهات به هویت در نوشته های پارسی دوران اسلامی بخوبی دیده می شود

ما این تفاوت را به طرق مختلف مشاهده می کنیم:  در انتخاب نامهای اشخاص و در پیدایش یک نوع شعر حماسی ملی که هیچ نظیری در عراق، سوریه، مصر و هیچکدام از این مناطق دیگر ندارد؛ در هلال حاصلخیزVII و در سمت غرب آن، نامهایی که والدین بر روی فرزندان خود می گذارند بیشتر نامهای قرآنی یا نامهایی از عربستان [در دوران] بت پرستی است. علی، محمد، احمد و مانند آن. این نامها در ایران  و در میان پارسیان مسلمان هم رواج دارد اما علاوه بر این، آنها از نامهای مشخص پارسی مانند: خسرو، شاپور، مهیار و نامهای دیگری که از گذشته پارسیان – از گذشته نزدیکشان، دوران ساسانیان، اما به هر حال گذشته شان – آمده استفاده می کنند. ما هیچ عراقی را پیدا نمی کنیم که فرزندش را بختنصر یا سناخریب بنامد یا مصریان فرزندانشان را توت عنخ آمون یا آمون هوتپ نمی نامند. این تمدنها حقیقتا مرده و فراموش شده اند. [اما] حس غرور پارسیان در تاریخ مدفون نشده است بلکه نگاه داشته و به خاطر سپرده شده. تاریخ آنها هم به جز بخشهای اخیر آن، کمتر از افتخارات کهن بابلی ها و مصری ها فراموش نشده و از میان رفته. همه آنچه که آنها داشتند افسانه و حماسه بود؛ یادگاری ناقص از اخیر ترین دورانهای پیش از اسلام ایران و نه پیش از آن.

نگرش اسلامی به تاریخ احتمالا می تواند توضیحی برای این موضوع باشد. چرا باید کسی برای خواندن تاریخ خودش را به زحمت بیاندازد، اهمیت تاریخ در چیست؟ تاریخ ثبت کارکرد مشیت خدا برای بشر است. و از دیدگاه یک مسلمان – مخصوصا یک مسلمان سنی – تاریخ اهمیت خاصی در نشان دادن پیشینیان پیامبر اسلام، همراهان و همینطور فرمانروایان هدایت شده اسلام دارد که الگوی رفتار و قوانین صحیح را ارایه کردند. قطعا این بدین معنا است که تنها تاریخی که اهمیت دارد تاریخ مسلمانان است و تاریخ بربرهای خوش منظر  در نقاط دور و حتی بربرهایی که نیاکان شخص بودند هیچ ارزش اخلاقی و مذهبی ندارد و بنابر این ارزش حفظ کردن هم ندارد. [از اینرو] زمانیکه پارسیان بار دیگر، پس از اشغال [اعراب]، صدایشان را بدست آوردند، حافظه شان را از دست دادند. البته همانطور که خواهیم دادید نه به صورت دایمی.

تاریخ ایران باستان پیش از ساسانیان، آخرین [سلسله] پیش از اسلام، [نیز] با تغییرات متعدد از میان رفت. زبان باستانی با پارسی اسلامی جایگزین شد. متون کهن فراموش شد و با متون عربی – که برای نیاز فنوتیک پارسی تعدیل شده بود – جایگزین شد. زبان و متون کهن در میان اقلیت کوچکی از مومنان دین زرتشت ادامه حیات داد اما این اهمیت زیادی نداشت. حتی نامهای اشخاص که چند لحظه پیش هم بدانها اشاره کردم، مگر در دوران اخیر، فراموش شده بود بنابر این برای نمونه نام کورش که در دوران مدرن به عنوان بزرگترین پادشاه ایران باستان تحسین می شود، فراموش شده بود. پارسیان نام اسکندرVIII [مقدونی] را به صورت اسکندرIX بیاد می آورند اما نام کورش را بیاد نمی آورند. اسکندر در میان پارسیان بهتر از پادشاهان پارسی بخاطر سپرده شده است.

ایران، یونان و یهودیان

اطلاعات مختصری که از ایران باستان بجا ماند، توسط دو ملت ثبت شده بود، یهودیان و یونانیان؛ تنها مردمی که درخاورمیانه باستان حافظه، صدا و زبانشان را حفظ کردند. هر دو یهودیان و یونانیان کورش را بخاطر می آورند، پارسیان بخاطر نمی آورند. تنها یونانیان و یهودیان آنچه را درباره ایران باستان بجا مانده بود، تا دوران نسبتا مدرن حفظ کردند،[تا] زمانی که مخازن اطلاعات به گستردگی توسط شرقشناسان گسترش پیدا کرد؛ یعنی باستانشناسان و زبانشناسان اروپایی که راهی را برای بازیابی متون قدیمی و کشف رمز متون باستانی پیدا کردند.

اجازه دهید که برای لحظه ای مکث کنم تا نگاهی به تصویر بجا مانده از ایران در انجیل و متون کلاسیک یونانی بیاندازیم که به وسیله ی یونانیان و یهودیان حفظ شده است. همانطور که می توان انتظار داشت کشمکش طولانی – که با تهاجم پارسیان به یونان آغاز شد و با حمله تلافی جویانه اسکندر به اوج رسید- بر نگاه یونانی مسلط شده است. [این درگیری] زمینه اصلی تاریخنگاری یونان باستان است؛ همینطور تباین دموکراسی یونانی و حکومت مطلقه ایرانی موضوع مهمی برای نوشته های سیاسی یونانی است. اما علیرغم اینکه تاریخ عمدتا یکی از موضوعات مورد مناقشه است، لحن نوشته های یونان باستان درباره پارس، عمدتا محترمانه و برخی اوقات حتی غمخوارانه است. یک نمونه قابل توجه، نمایش «پارسیان» اثر «آشیل»X است – که خود او یکی از سربازان بجا مانده از جنگهای ایران بشمار می رود – و حقیقتا نسبت به شکست ارتش پارسی غمخواری نشان می دهد.

انجیل تصویر ویژه مثبتی را از ایران باستان نشان می دهد [آنهم] در نوشته ای که عموما در ارتباط به غریبه ها، حتی در ارتباط با مردم خودش چندان بخشنده نیست. نخستین ظهور نام پارس به صورت «پاراس»XI در کتاب حزقیالXII  است که پاراس به عنوان یکی از سرزمینهای بیگانه برای اشاره به حدود عالم نام برده شده. پاراس اهمیتی مانند کاربرد مدرن «تولی»XIII دارد. نام [پارس] در داستان نوشته دیوار، در مهمانی «بیل شازار»XIV ظاهر نمایشی تری پیدا می کند. زمانی که  نوشته “Mene mene, tekel upharsin” حکمران بی نوای بابل را آگاه می کند که او سنجیده شدهXV و قلمروی او سهم مادها و پارسها خواهد شد.

و بعد البته کورش می آید که به ویژه در بخشهای آخری [کتاب] اشعیاXVI به او اشاره شده، جایی که کارشناسان انجیل به آن اشعیای دومXVII می گویند و بخشهایی از کتاب اشعیا است که به دوران پس از اشغال بابل مربوط است. زبانی که برای [توصیف] کورش بکاربرده شده متحیر کننده است. در متن عبری از کورش به عنوان تقدیس شده توسط خدا و مسیح نام می برد. احترامی که به کورش ادا شده نه تنها از تمامی پادشاهان غیر یهودی بلکه تقریبا از تمام فرمانروایان یهودی هم بیشتر است.

ناگزیز این پرسش پیش می آید – چرا؟ چرا انجیل با چنین اصطلاحات درخشانی از یک پادشاه کافر یاد می کند؟ حتما که یک پاسخ واضح وجود دارد، چون کورش، بلفورXVIII زمان خودش بود. او حق بازگشت یهودیان به سرزمینهای خود را به رسمیت شناخت و موجودیت سیاسی ایشان را احیا کرد. اما این حقیقتا این پرسش را پاسخ نمی دهد بلکه دوباره آن را مطرح می کند. برای چه او اینکار را کرد؟ مجموعه ای از تهاجمات، گروههای کثیری از اقوام گوناگون را – همانطور که امروزه از آن نام میبریم- تحت تسلط پارسیان قرار داده بود؛ چرا باید کورش برای یکی از آنها چنین قدمی بردارد؟ ما تنها [توضیح] طرف یهودی قضیه را می دانیم، ما [توضیح] طرف پارسی را نمی دانیم و برای دانستن آن تنها باید حدس زد. پیشنهاد من این است که احساس همبستگی میان ایشان که مذهب اخلاقی و روحانی داشتند و از همه جهت از جانب چندخدایان نادان و بت پرستان محصور شده بودند، وجود داشت. این حس نزدیکی در آخرین کتاب عهد عتیق و همینطور در نوشتجات بعدی یهودی دیده می شود. برای نمونه تعدادی لغات پارسی که در انجیل و بعدها در نوشتجات پسا انجیل یهودی دیده می شود.

این مواجه دین ایرانی و دین یهودی تاثیر مهمی در تاریخ جهان دارد. ما می توانیم نشانه های قطعی از تاثیر پارسیان را تشخیص دهیم. [این تاثیر]  هم به صورت عقلانی و هم مادی بر روی یهودیت پس از تبعید و بنابر این بر روی مسیحیت و همینطور در جهان یونانی-رومی و بیزانسی و بنابر این نهایتا در [تمام] اروپا [اعمال شده است].

اجازه بدهید که چند مثال بزنم؛ نخست از جنبه کاربردی. منابع اولیه عربی به ما می گویند که پارسیان یک ابزار جدید برای سواری اختراع کردند که به آن رکاب می گویند و پیش از ایشان شناخته نشده بود. ما به آسانی می توانیم بگوییم چرا این ابزار – که در حمل و نقل، ارتباطات و همینطور جنگ انقلابی پدید آورد – چنین تاثیر عمده ای داشت. یک سرباز سواره در زره، بر روی یک اسب جوشن پوشیده با نیزه، زمانی که در خطر به زیر کشیده شدن از اسب است، می تواند با کمک رکاب، حمله به مراتب مهلک تری را تدارک ببیند تا بدون استفاده از آن. ما داستانهای روشنی را – علی الخصوص از بیزانسیها – درباره ظهور جنگ افزار جدید و ویرانگری شنیدم، [ظهور] یک سوار مسلح بر روی اسب – یک کاتافراکت.XIX

رکاب همچنین به پارسیان کمک کرد تا سیستم پستی را ایجاد کنند. سیستم آنها – که از جانب یونانیان با تحسین از آن یاد می شود- شامل شبکه ای  از پیک ها و جایگاه های پستی در سراسر قلمرو [امپراتوری] بود. [این سیستم] در زبان عربی با عنوان «برید»XX شناخته می شودکه البته از فعل فارسی «بردن»XXI به معنای حمل کردن، گرفته شده است. اسب پستی پروردوسXXII بود و لغت آلمانی «فاید»XXIII هم از همینجا آمده است. اختراع دیگری که به ایران نسبت داده می شود  – اگر جه شواهد در اینجا متضاد است – [اختراع] آسیاب؛ استفاده از باد و آب برای تولید نیرو است. آسیاب نخستین و برای هزاره ها تنها راه تولید انرژی بجز از طریق عضلات انسان و حیوانات بشمار می رفت.

در حوزه دیگر پارسیان مخترع بازیهای تخته ای، علی الخصوص شطرنج شناخته می شوند که هنوز از واژگان پارسی استفاده می کند – [لغت] شاه – و همینطور بازی ای که با نامهای مختلف تریک ترکXXIV، شیش-بشXXV، تخته نردXXVIو نامهای دیگر شناخته می شود.

برای انتساب به پارسیان ما مبنای مستحکم تری داریم و در اینجا به موضوع اصلی تاریخ فرهنگی باز می گردیم، به کتاب، به کتابی که به  صورت کدکسXXVII بود. جهان رومی-یونانی و همینطور خارمیانه از طومار استفاده می کرد. کدکس که شکل کنونی آن را کتاب می نامیم، به نظر می رسد که ریشه در ایران دارد. تاثیر فرهنگی این اختراع مشخصا بی اندازه است.

اما اجازه بدهید تا به آنچه که نهایتا موضوع مهم تری است بازگردم و آن تاثیر ایده ها است. مفهوم ستیز میان نیروهای تقریبا مساوی خوب و شر، از ایران و از دین ایرانی آمده. شیطان به شکلی که شما می شناسید، در زمان تولد ایرانی بود و البته الان منزل و اسامی بومی در جهان غرب دارد. ایده قدرت شیطان مخالف و تقریبا برابر، مشخصه دین پارسی باستان دارد: اهریمنXXVIII سلف شیطانXXIX، مفیستوفلXXX یا هر چیز دیگری است که ما برای نامیدنش بکار می بریم که همراه با ایده داوری [روز جزا] و کیفر بهشت و جهنم [از ایران آمده]. و اینجا باید یادآوری کنیم که بهشتXXXI هم یک لغت پارسی است. “Para” [در پارسی]  برابر “peri” یونانی است. “peridesos” در پارسی باستان به معنای محصور با دیوارها است.

ظهور نجاتبخشXXXII هم به نظر پیشینه ی ایرانی دارد. در این داکترینXXXIII در آخرالزمان شخصیتی از نطفه پراکنده شده زرتشت ظهور می کند و خوبی را بر سراسر زمین حکمفرما می کند. این موضوع بی اهمیت نیست که ایده ظهور نجاتبخش در انجیل عبری تا زمان بازگشت از بابل دیده نمی شود و این همان زمانی است که یهودیان تحت تاثیر پارسیان قرار گرفتند. اهمیت باور به ظهور نجاتبخش در سنت یهودی-مسیحی معلوم است. همراه با این ایده و ممارست به ساختار مذهبی – گروهی از ملایانXXXIV با رتبه های [متفاوت] که تحت ریاست ملای اعظم، موبدان موبد، ملای ملایان، هستند. همینطور این نوع القاب مانند: ملای ملایان، پادشاه پادشاهان و مانند آن مشخصا ایرانی است. [این نوع القاب] در دوران باستان مرسوم بود و به [زبان] عربی هم رفته: امیر الامرا – امیر امیران؛ قاضی القضات – قاضی قاضی ها؛ شاید حتی عنوان پاپ در رم – خدمتکار خدمتکاران خداXXXV – هم نشان از نفوذ غیر مستقیم ایرانیان باشد. تمام ایده کلیسا، نه به مفهوم ساختمان، [بلکه به مفهوم] محل عبادت تحت سلسله مراتب و زیر نظر رهبر عالی نمونه از [سنت] زرتشتی است.

دین باستانی ایران [هنوز] زنده است. مذهب زرتشت هنوز آیین گروه کوچک و تحلیل رفته – اما نه اقلیت بی اهمیت – در هند و پاکستان و تا اندازه ای ایران است. آنها نوشته ها و دانش زبان باستانی را حفظ کردند و از اینجا نخستین شرقشناسان اروپایی قادر شدند تا زبان پارسی میانه را بیاموزند و از طریق آن زبانهای باستانی تر ایرانی را کشف کنند.

ایران و شیعه گری

برای حداقل هزار سال، ایران با دین اسلام و در سده های اخیر با اسلام شیعه آمیخته شده – که برخی از آن به عنوان تجلی دوباره نبوغ ملی پارسیان در تغییر اسلام یاد می کنند. برخی حتی فراتر رفتند – نویسندگان اروپایی قرن نوزدهم مانند گوبینوXXXVI، ادعا می کردند که شیعه گریXXXVII غلبه آریایی گریXXXVIII ایران بر سامی گریXXXIX اسلام است. این ایده ها که امروزه بی اعتبار قلمداد می شود در آن روزگار طرفدارانی داشت و هنوز هم پیروانی دارد.

اشکالی که در چنین نظریاتی وجود دارد این است که شیعه گری همانند خود اسلام به وسیله اعراب به ایران آمد. نخستین شیعیان در ایران – و برای مدت زیادی به همین روال – اعراب بودند. شهر قم سنگر و مرکز شیعه گری در ایران یک بنیاد عربی است و نخستین ساکنین آن عرب بودند. (به خاطر می آورم یک دوست پارسی که مرا در قم می گرداند به بیابان اطراف شهر اشاره کرد و گفت: “چه کسی به جز اعراب می تواند یک شهر در چنین جایی بسازد؟) شیعه گری قرنها بعد به صفویان معرفی و عرضه شد و خاطرنشان می کنم که آنها ترک بودند. تا آن زمان ایران به گستردگی یک کشور سنی [مذهب] بود. اما بدون تردید با برپایی دولت شیعه صفوی، دوران جدید – یکی از مشخصه های متمایز شیعه ایرانی – آغاز شد.

ورود صفویان دوران جدیدی در تاریخ پارسیان است. برای نخستین بار در قرنهای بسیار، یک کشور متحد [تحت] سلسله [صفوی] ایجاد شد. صفویان با خود برخی خصایص تازه حایز اهمیتی آوردند. یکی از آنها که پیشتر اشاره کردم اتحاد بود. در زمان نخستین اشغالگران عرب، تمام ایران تحت تسلط یک فرمان و آن هم فرمان خلیفه در مدینه و سپس دمشق و سپس بغداد بود. اما با فروپاشی خلافت، ایران هم به قطعات مختلف تحت تسلط حکمرانان محلی فروپاشید. صفویان برای نخستین بار  قلمرو متحد ایران را – کم و بیش در محدوده مرزهای کنونی  و نه فقط مناطق از یکدیگ دور افتاده بلکه پارس و خراسان و و بقیه آن را تحت یک حکمران- احداث کردند، که از آن زمان به همین شکل باقی مانده است، به جز تنوع بی اندازه قومی که تا امروز مشخصه کشور است. برای مثال اگر نگاهی به پیرامون بیاندازید از شمال غرب که آذربایجانیهای ترکزبان ساکن هستند به سوی جنوب و کردها و جنوب آنها که ترک های بیشتری – قشقاییان – حضور دارند و جنوب آنها که اعراب خوزستان هستند. در جنوب شرقی بلوچ ها و سپس ترکمن ها حضور دارند. این [وضع]  محیطی را شکل می دهد که در تمام اطراف مرکز، مردمی با زبان غیر پارسی حضور دارند با اینحال فرهنگ پارسی زبان و نسخه مشخصی از اسلام شیعه کمک کرد تا همبستگی که به وسیله صفویان اعمال شده و توسط جانشینانشان حفظ شد، [تا امروز] نگاه داشته شود.

شیعه گری خصیصه ی مهم دیگری هم با خود آورد و آن تمایز با همه همسایگان از عثمانیان در غرب، از کشورهای آسیای مرکزی در شمال شرقی و از کشورهای اسلامی هندی در جنوب شرقی بود. مشخصا تمام اینها کشورهای سنی مذهب بودند. درست است که پارسی به عنوان زبان کلاسیک، زبان ادبی و در آن زمان حتی زبان دیپلماتیک توسط هر سه همسایه یعنی عثمانیان، آسیای مرکزی ها و هندیها بکار می رفت اما اختلاف اساسی میان قلمرو شیعه و سنی پابرجا ماند.

پیشرفت دیگر در این دوره – علی الخصوص در اواخر دوران صفوی و جانشینان آن – بسط مفهوم ایران بود. من تا کنون از دو اصطلاح پرژن و پرشیا برای اشاره به مردم و سرزمین استفاده کردم – چنانکه تا دوران اخیر در زبانهای غربی مرسوم بود. نام ایران باستانی است اما کاربرد کنونی اش مدرن است. ما نخست این نام را در کتیبه های کهن پارسی برای مثال در کتیبه داریوش می یابیم؛ در زبان پارسی باستان او خود را پادشاه آریایی ها معرفی می کرد. ایران و «آریایی»XLدو لغت یکسان و در زبانهای باستانی ایران و هند به معنای «نجیب»XLI هستند. پادشاه، پادشاه آریونومXLII بود که حالت اضافی جمع است [به معنای] پادشاه آریایی ها.

[نام ایران] در اساطیر و حماسه های اوایل قرون وسطی، در شاهنامه و در داستانهای جنگهای عظیم ایران و توران زنده ماند. این نام بار دیگر در قرن نوزدهم به عنوان نام کشور – بیشتر در میان عموم تا استفاده رسمی – متداول شد. اما استفاده رسمی از آن مربوط به خیلی بعدتر احتمالا تحت تاثیر رایش سومXLIII است. حکومت وقت آلمان که به تسهیلات و کمکهای متعدد ایران نیازمند بود، به مردم آن کشور اطمینان داد که آنها ایرانی هستند که به همان معنای آریایی است و بنابر این آنها با تمام همسایگانشان متفاوتند و از آنها برترند و قوانین نورمبرگXLIV مشمول آنها نمی شود. و در این زمان بود که نام کشور در زبانهای خارجی هم مانند فارسی، رسما به ایران تغییر کرد.

اجازه دهید تا به بزنگاه دیگری در تاریخ بپردازیم، به انقلاب اسلامی و به محصول آن جمهوری اسلامی. [انقلاب اسلامی] حقیقتا یک انقلاب بود. عنوان انقلاب در دوران مدرن خاورمیانه بیشتر برای مجموعه کودتاها، شورش ها، ترورها و جنگ های داخلی و مانند آن بکار می رود. اما آنچه در ایران اتفاق افتاد – چه بهتر چه بدتر – یک انقلاب واقعی بود همانطور که انقلاب کبیر فرانسه و انقلاب روسیه، انقلابهای واقعی هستند؛ و مانند آنها، انقلاب ایران تاثیر شگرفی بر همه ی کشورهایی گذاشت که در فضای مشابهی به سر می بردند، به عبارت دیگر در جهان اسلام.

همانند انقلابهای پیشین، نظرات متباینی درباره انقلاب ایران وجود دارد. بر پایه یکی از آنها ما اعمال و گفته هایی را می بینیم که نام ایران و حتی نام اسلام را برابر با رژیم خون آشام متعصبی قرار داده که در داخل ستم و در خارج و داخل ترور می کند. و بر پایه دیدگاه دیگر که خودشان ترجیح می دهند ارایه کنند، ما راه حلی برای تشخیص و درمان تمام بیماریها و دردها منطقه می بینیم. راه حلی که بر راهکارهای اجنبی و کفر آمیز ارجحیت دارد.

در حال حاضر با پایان یافتن دستورات مستقیم خارجی و حتی کاهش مستمر نفوذ خارجی در منطقه، یک الگوی آشنا دوباره در منطقه هویدا می شود. امروز دوباره دو قدرت عمده در منطقه وجود دارد؛ اینبار جمهوری ترکیه و جمهوری اسلامی ایران. در قرن شانزدهم در هر دو کشور دو قدرت رقیب وجود داشتند، سلطان عثمانی و شاه صفوی که نسخه های سنی و شیعه از اسلام ارایه می کردند و برای رهبری جهان اسلام می جنگیدند.

یک هزار سال پیش از آن، در قرن ششم میلادی، در همان دو کشور، دو رقیب، امپراتوران بیزانس و ساسانیان ایران، تمدنها و نگرش رقیب را از جهان در بر داشتند. هر دو بیزانسی ها و ساسانی ها به وسیله اسلام تسخیر و درهم شکستند؛ هر دو سلطانهای عثمانی و شاهان صفوی با نیروهایی از خارج و همینطور از داخل قلمرو کنار زده شدند.

امروز رقیبان، دو نظام هستند؛ هر دو با انقلاب بر سر کار آمدند؛ هر دو ایدئولوژیهای مشخصی را در بر دارند – دموکراسی سکولار در ترکیه و خداسالاریXLV اسلامی در ایران. همانند دورانهای گذشته هیچکدام در برابر دیگری نفوذ ناپذیر نیست. در ترکیه ما حزب مذهبی را می بینیم که یک پنجم آرا را در انتخابات آزاد از آن خود کرد و نقش مهمی در سیاست ملی بازی می کند. ما نمی دانیم چه تعداد از ایرانیان دموکراسی سکولار را ترجیح می دهند، چون در خداسالاری اسلامی، آنها حق اظهار تمایلاتشان را ندارند اما نشانه های مختلف دلالت دارد که تعدادشان کم نیست.XLVI

نزاع میان این دو کشور و در مناطق دیگر جریان دارد؛ میان دو نسخه متفاوت از آنچه که در اصل تمدن مشترکی است. نتیجه این نزاع معلوم نیست.

پانویس ها:

 

  1. Emeritus []
  2.  Mr. Lewis was the voice of conservatives, a brooding pessimist, in the time of a sublime faith in things new and untried. It was he, in that 1990 article, who gave us the notion of a “clash of civilizations” that Samuel Huntington would popularize, with due attribution to Bernard Lewis. [+] []
  3. Tarpley, W. (2008). Obama: The Postmodern Coup: Making of a Manchurian Candidate.[+] []
  4. In this new century, his wisdom is sought daily by policymakers, diplomats, fellow academics, and the news media. [+] []
  5. رشته کوهی در سرحدات اسپانیا و فرانسه امروزی است. []
  6. در تمام متن انگلیسی هر کجا “Iran” و “Iranian” آمده بود را به صورت «ایران» و «ایرانیان» و هر کجا “Persia” و “Persian” آمده بود را به «پارس» و «پارسیان» برگرداندم. ذکر نکته از این جهت ضروری است که در انگلیسی پرژن و پرشیا را برابر مردم ایران و سرزمین ایران هم بکار می برند. []
  7. سرزمین حاصلخیزی که به شکل یک هلال از غرب آسیا تا دلتای نیل در شمال آفریقا کشیده شده. اصطلاح «هلال حاصلخیز» را نخستین بار «جمیز بریستید»، استاد دانشگاه شیکاگو و نخستین صاحب کرسی مصرشناسی و شرقشناسی در آمریکا، بکار برد. []
  8. Alexander []
  9. Iskandar []
  10. آشیلوس یا آشیل (۴۵۶/۴۵۵ ق.م.) یکی از سه تن تراژدی نویس های بزرگ یونان باستان (در کنار «اوریپید» و «سوفوکل») است که هنوز هم در دوران مدرن نمایشنامه هایش اجرا می شوند. آشیل را به عنوان پدر تراژدی می شناسند. نمایشنامه پارسیان یکی از معدود تراژدی های باقی مانده از دوران آشیل و یکی از منابع مهم اطلاعات درباره آن دوره است. []
  11. Paras []
  12. Ezekiel []
  13. “Ultima thule” یا “Thule” (از لغت یونانی) که در ادبیات اروپایی به معنای سرزمینی بسیار دور در شمال و یا هدفی دست نیافتنی (منظومه جورجیکس از ویرژیل) کاربرد دارد. []
  14. Belshazzar []
  15. «دستخطی بر روی دیوار» داستانی از بخش پنجم کتاب دانیال است: در جریان یک مهمانی از بیل شازار، پادشاه بابل، گروهی از متجاوزان به معبد اورشلیم (=بیت المقدس) هم حضور داشتند که به آن بی حرمتی کرده و طلاهای آن را غارت کرده بودند، در این میهمانی دستخطی از غیب بر روی دیوار آشکار می شود و این واژگان را بر روی دیوار حک می کند: “Mene, Mene, Tekel, u-Pharsin” مینا، مینا، شکل، نیمه مینا. در زبان آرامی «مینا» به معنی محاسبه کردن و «شکل» به معنای وزن کردن یا سنجیدن و نیمه مینا به معنای تقسیم کردن آمده. بر پایه این روایت دانیال پیغمبر توسط بیل شازار احضار می شود و این پیام را اینطور تفسیر می کند:مینا یعنی خداوند روزهای پادشاهی تو را به شماره انداخته و آن را به پایان می برد. شکل یعنی تو با ترازو آزموده شدی و گناهکار تشخیص داده شدی. نیمه مینا یعنی قلمرو پادشاهی تو میان مادها و پارسیان تقسیم خواهد شد. (لغت “Pharsin” هم به معنای تقسیم کردن و هم در شکل آرامی خود، تداعی کننده ی نام پارس است.) این داستان انجیل (عهد عتیق) از این جهت اهمیت دارد که پارسیان را به عنوان مجریان اراده خدا معرفی می کند. در زبان انگلیسی عبارت «دستخطی بر روی دیوار» را برای اشاره به لعنت محتوم و بدبختی قطعی استفاده می کنند. []
  16. Isaiah []
  17. Deutero-Isaiah []
  18. آرتور جیمز بلفور “Arthur James Balfour” ، وزیر امور خارجه و بعدها نخست وزیر انگلستان بود که در سال ۱۹۱۹  و در نامه ای به بارون والتر راث چایلد “Walter Rothschild”، رهبر انجمن یهودیان انگلیس، دستور بریتانیا را برای تشکیل «فدراسیون صهیونیزم بریتانیا و ایرلند» ابلاغ کرد. در این نامه که به «بیانیه بلفور» مشهور است به حمایت دولت انگلستان از تشکیل یک دولت یهودی اشاره شده. این بیانیه بعدها مقدمه ای برای شکل گیری کشور اسراییل شد. در اینجا برنارد لوییس – که خود یک نفر یهودی است – با این مقایسه در واقع به اهمیت جایگاه کورش در میان یهودیان اشاره دارد. []
  19. کاتافراکت ها سواره نظام سنگین اسلحه ارتش ایران و نخستین شوالیه های تاریخ جهان بودند. قرنها بعد اروپاییان با تقلید از کاتافراکت ها، شوالیه ها را پدید آوردند که از تکنیکهای مشابهی بهره می گرفتند. []
  20. Barid []
  21. Burdan []
  22. “paraverēdus” ظاهرا فرم لاتینی است به معنای اسب جایگزین که در جایگاههای مختلف پستی نگاهداری می شد. []
  23. “Pferd” در آلمانی به معنای اسب است. []
  24. Trik-trak []
  25. Shich-besh []
  26. Backgammon []
  27. “Codex” شکل نخستین کتاب است که دستنوشته ها را بر روی کاغذ یا پوست یا مواد مشابه از یکسو به یکدیکر متصل می کردند. []
  28. Ahriman []
  29. Satan []
  30. Mephistopheles []
  31. paradise []
  32. “Messianism” ایده ظهور نجاتبخش در آخرالزمان که در اسلام به ظهور مهدی موعود، در آیین یهود به مسیح (به معنای پادشاه و نه لزوما عیسی ناصری) ، در آیین مسیحیت به ظهور دوباره عیسی مسیح و در مذهب زرتشت به ظهور سوشیانت باور دارند.  []
  33. داکترین “Doctrine” به معنای آیین سیاسی (در اینجا باور مذهبی) است. []
  34.  در متن اصلی واژه “Priest” آمده. عنوان «روحانی» که عموما برابر «ملا» یا «کشیش» یا «موبد» فرض می شود، کاربرد گسترده تری دارد و از اینرو من روحانی را برای مبلغان مذهبی بکار نمی برم.  []
  35. The Servant of the Servants of God — Servus Servorum Dei []
  36. آرتور دُ گوبینو “Arthur de Gobineau” نویسنده، خاورشناس و سیاستمدار فرانسوی است که برای نخستین بار نظریه برتری نژاد آریایی را در کتابی با عنوان «رساله ای درباره نابرابری نژاد بشری» “Essai sur l’inégalité des races humaines” منتشر کرد که به عنوان یکی از نخستین نمونه های نژادپرستی علمی شناخته می شود. در فصل شانزده جلد نخست این کتاب، گوبینو ادعا کرد که در تمام جهان بیش از ده تمدن بزرگ وجود ندارد و همگی با نژاد آریایی آغاز شدند بر پایه این دسته بندی: هندیان، مصریان، آشوری ها، چینی ها، یونانیها، شبه جزیره ایتالیا، جرمانیک ها، مکزیکی ها، پرویی ها و الگینی ها (در غرب ایالت ویرجینیای امروزی) تمدنهای بزرگ بشری بودند. به گفته ی او : مصر و چین و هند توسط آریایی های هندی ایجاد شده بود. یونان را آریایی هایی با رگه های سامی ساخته بودند، آشوریان خود از نژاد سامی “Semitic” و حامی “Hamitic” به شمار می رفتند و ایرانیان تنها زیر مجموعه آریایی تمدن آشوری بودند. []
  37. Shi‘ism []
  38. Aryanism []
  39. Semitism []
  40. Aryan []
  41. Noble []
  42. Aryanum []
  43. رایش “Reich” (انگلیسی: Rich) در زبان آلمانی به مفهوم امپراتوری بکار می رود. نخستین کاربرد این عنوان برای اشاره به امپراتوری مقدس روم بود که مسیحیت را به عنوان مذهب رسمی در سراسر قلمرو تحت تسلط خود در آورد. در آلمان به سرزمین تحت سلطه ی صدر اعظم «اتو ون بیسمارک» (۱۸۷۱) که آلمان را متحد کرد هم رایش دوم گفتند و در زمان نازی ها عنوان رایش سوم به آلمان تحت تسلط هیتلر اطلاق شد. []
  44. قوانین نورمبرگ (آلمانی: Nürnberger Gesetze) مجموعه قوانینی بود که در سال ۱۹۳۵ و در دوران زمامدازی حزب نازی، به تصویب پارلمان رسید تا به گفته خود از خون و شرافت آلمانی دفاع کند. بر پایه بخش نخست این قوانین یهودیان و غیر آریایی ها از ازدواج با آلمانیها منع شدند. []
  45. Theocracy []
  46. این سخنرانی مربوط به سال ۱۹۹۹ میلادی است. بعد از این تاریخ اسلامگرایان در ترکیه موفق شدند به قدرت برسند و در طرف مقابل مردم ایران بارها با صدای بلندتر مواضع خود را درباره عدم تمایلشان به حکومت دینی ابراز کردند. []

***

 نامه ای از پروفسور «تورج دریایی» به طراح تقسیم ایران

تورج دریایی تاریخ‌پژوه ایرانی و استاد کرسی ایران باستان در دانشگاه ارواین کالیفرنیا است.

بی  بی سی فارسی

تورج دریایی، استاد تاریخ در دانشگاه کالیفرنیا

تورج دریایی، استاد تاریخ در دانشگاه کالیفرنیا

مهم است که هر از چندی کسی پیدا شود و درسی به اهالی غیر فن بدهد و چیزی به آن‌هایی که به دنبال ترویج افکار غلط و مضر هستند، بیاموزد.

به عنوان استاد تاریخ، می‌خواهم درسی تاریخی به آقای دانا روراباکر بدهم. او عضو مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا از منطقه ۴۶ کالیفرنیا یعنی اورنج کانتی است، جایی که من در آن زندگی و کار می‌کنم.

در ۲۶ ژوییه سال ۲۰۱۲، آقای روراباکر نامه‌ای به وزیر خارجه آمریکا، هیلاری کیلنتون، نوشت و طی آن به خانم کلینتون گوشزد کرد که از آن جایی که «مردم آذربایجان به لحاظ جغرافیایی از هم جدا افتاده‌اند و بسیاری از آن‌ها خواهان یکپارچه شدن سرزمین مادری‌شان پس از نزدیک به دو قرن سیطره بیکانگان هستند» ایلات متحده باید به آن‌ها برای رسیدن به هدف‌شان کمک کند.

او در ادامه می‌نویسد که روسیه و ایران سرزمین مادری آذری‌ها را در سال ۱۸۲۸، بدون کسب اجازه از آن‌ها تقسیم کردند. «جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۹۱ و با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، توانست استقلال یابد» و چنین ادامه می‌دهد «حال نوبت آذری‌های ایران است تا استقلال خود را به دست بیاورند.»

در انتها روراباکر می‌نویسد «کمک به به رسیمت شناخته شدن امید آذری‌ها برای کسب استقلال در نوع خود ارزشمند است… و علاوه بر این، خطری را متوجه حاکمان مستبد ایران می‌کند که بسی از احتمال حمله به تاسیسات زیرزمینی هسته‌ای ایران عظیم‌تر است.»

واضح است که آقای روراباکر به شکلی غیرطبیعی نگران مسائل فعلی خاورمیانه و منافع آمریکا و اسرائیل است، چرا که سازمان مجاهدین خلق ایران (گروهی از ایرانیان در تبعید که در لیست گروه‌های تروریستی آمریکا قرار دارند) «دوستان اسرائیل» می‌خواند. این امر به وضوح نشانگر جایگاه سیاسی روراباکر و تاثیرات موافقان این نوع جهت‌گیری است که بر سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه تاثیر مخرب خواهد داشت.

در واقع همین کوته‌اندیشی و نداشتن دانش کافی درباره منطقه و تاریخ‌ است که سبب شده تا آمریکا خود را در مسائل مربوط به خاورمیانه (عراق و افغانستان) درگیر کند.

سئوال اینجاست که چطور چنین مداخلاتی در کشورهای مختلف و طرح و برنامه برای از بین بردن دولت‌هایی که سازمان ملل متحد آن‌ها را به رسمیت می‌شناسد، می‌تواند به آمریکا کمک کند؟ یا آن که چطور می‌تواند به کشورهای این منطقه کمک کند؟ جواب خلاصه‌شده‌اش این است که اصلا کمکی نمی‌کند! تا آن‌جا که من می‌دانم، این قدرت‌های استعمارگر بودند که در قرن نوزدهم مسبب چند تکه شدن کشورها در خاورمیانه شدند.

حتی در در آمریکا و در دانشگاهی که من تدریس می کنم نیز چنین آموزش داده می‌شود که این دست افکار و عملکردها مضر بودند و در دو قرن گذشته مشکلات و مسائل بسیاری را در جهان به وجود آورده‌اند.

از آن زمان که کشورها افکار استعماری در سر می‌پروراندند، مدت زیادی می‌گذرد.

آقای روراباکر مدعی است که قوم آذری در سال ۱۸۲۸ میلادی توسط ایران و روسیه جدا شدند و در دو قرن گذشته از هم جدا افتاده‌اند، (من نمی دانم که ایشان چند بار به جمهوری آذربایجان و استان آذربایجان سفر کرده که چنین ادعاهایی می‌کند.)

نگاهی گذرا به کتاب‌های مقدماتی تاریخ جهان، نشان می‌دهد که منطقه‌ای که او درباره‌اش حرف می‌زند بخشی از ایران (آن زمان پرشیا) بوده که در سال ۱۸۲۸ روس‌ها به آن حمله کرده و با امضای یک پیمان‌نامه صلح آن را به قلمرو خود ضمیمه کردند.

اما آن چه مهم است این است که منطقه‌ای که امپراطوری روسیه به دلیل شکست ایرانی‌ها در جنگ، از آن خود کرد، نامش آذربایجان نبود.

این مرد قدرتمند روسی، یعنی استالین بود که تصمیم گرفت برای مداخله در امور ایران نام این منطقه را از آران (در تاریخ باستان با نام آلبانی) به آذربایجان تغییر دهد و آن را خاری کند در چشم ایران و آن دسته از متحدانی که با اتحاد جماهیر شوروی دشمنی داشتند، یعنی ایالات متحده و بریتانیا. به نظر می‌رسد که آقای روراباکر پا در جای پای استالین گذاشته است.

در مقام متخصص تاریخ باستان، می‌خواهم به روراباکر درباره گذشته‌های دور درسی تاریخی بدهم.

نام آدَربایجان (که در زبان ترکی آذِربایجان است) برگرفته از نام آخرین ساتراپ (کلمه‌ای فارسی که اینک در زبان انگلیسی نیز به کار می‌رود. رجوع کنید به فرهنگ لغات معتبر) امپراطوری هخامنشی در ایران است که آدورباد نام داشت و در قرن چهارم پیش از میلاد زندگی می‌کرد.

خانواده او حتی پس از حمله اسکندر مقدونی و فتح منطقه توسط او هم چنان حکمرانان محلی باقی ماندند و در نتیجه این منطقه به نام آذربایجان (در زبان فارسی باستان آتورپاتاکان) شناخته شد.

این عبارت کهن فارسی به معنای «محافظت‌کننده آتش» است. با این همه این داستان به منطقه جنوبی رودخانه ارس (آذربایجانی که در ایران است) مربوط می‌شود و این در حالی است که در شمال ارس، این استالین بود که نام آران را به آذربایجان تغییر داد.

جمهوری آذربایجان در قرن بیستم موجودیت پیدا کرد. در نتیجه به لحاظ تاریخی هرگز بین این دو آذربایجان ارتباطی یا اتحادی برقرار نبوده است. این منطقه در دوران قرون وسطی به منطقه‌ای ترک‌نشین بدل شد و این قوم تنها یکی از چندین و چند قومی هستند که امروزه در ایران و آن سوی مرزهای آن زندگی می‌کنند.

هم‌چنین باید کسی به روراباکر می‌گفت که ایده ملی‌گرایی ایرانی متعلق به آذری‌های ایران و آران است.

فتحعلی آخوندزاده، که در جمهوری آذربایجان با نام آخوندوف شناخته می‌شود، یکی از قهرمانان ملی است که جنبشی روشنفکرانه را راه‌اندازی کرد که اساس آن ایده ایران یکپارچه بود.

از آن زمان تاکنون، تعدادی اگر نگویم بسیاری، از دولتمردان و روشنفکران ایرانی با اصل و نسبی آذری شروع به فعالیت کردند (آیت‌الله علی خامنه‌ای و میر حسین موسوی هر دو از منطقه آذربایجان ایران هستند.)

بسیاری از معروف‌ترین تاریخ‌نگاران، زبان‌شناسان و دانشگاهیان امروزی نیز اصالتی آذری دارند، اما هیچ کدام خواهان جدایی آذربایجان نیستند. نمی‌دانم چرا روراباکر و انگشت‌شمار دوستان‌اش (سازمان مجاهدین خلق مستقر در واشنگتن که پول خرج می‌کنند تا نمایندگان کنگره را بخرند و همچنین اسرائیل) چنین عبارات مهملی می‌گویند.

این عبارات نادرست و به لحاظ تاریخی غیر دقیق هستند.

علاوه بر این، تنها ترک زبان‌ها در آذربایجان ایران زندگی نمی‌کنند، بلکه کردها و مسیحیان آشوری و تعداد اندکی از ارمنی‌ها نیز در این منطقه سکنی دارند.

روراباکر باید اندکی درباره عواقب توجه نشان دادن تنها به یک قوم در منطقه‌ای که چندین و چند قوم در آن زندگی می‌کنند و در کشوری نظیر ایران مطالعه کند.

درس‌هایی که از جنگ‌های کوزوو و صربستان ـ بوسنی هرزگوین، همچنین ارمنستان ـ آذربایجان می‌توان آموخت نشان می‌دهد که چنین تمایز قائل شدن بین قومیت‌ها منجر به پاک‌سازی قومی و دیگر رفتار‌های خشونت‌آمیز وحشتناک می‌شود.

طی ۲۵۰۰ سال گذشته، ایران تمدنی چند قومیتی بوده است. این افرادی نظیر روراباکر هستند که در تله اسرائیل و مجاهدین خلق افتاده‌اند و به دلیل منفعت‌طلبی‌های خود، خواهان انشقاق هستند.

دخالت آمریکا در امور خاورمیانه به ویژه ایران در قرن بیستم، با تاکید بر کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که با حمایت آمریکا صورت گرفت و تنها نخست‌وزیری که در تاریخ ملی ایران به شکلی دموکرات انتخاب شده بود را از قدرت خلع کرد، سبب شده تا ایران بدل به آن چیزی شود که امروز می‌بینیم.

مطمئنم که نماینده مجلس نمایندگان آمریکا عبارت عکس العمل و بارتاب را شنیده است. هرگونه عمل کوته‌فکرانه می‌تواند برای ایالات متحده مشکلات طولانی مدت در خاورمیانه به وجود بیاورد.

این باید برای روراباکر درسی باشد تا خود را درگیر مسائل ایران نکند و به جای آن به بیکاری، مشکلات ساختار آموزشی و فقر در کشور خود بپردازد.

به او در اورنج کانتی که همه چیز در حال فروپاشی است، بیشتر نیاز است. ایده‌های مشابه او درباره تقسیم افغانستان نیز سبب شد تا در آن کشور بدل به عنصری نامطلوب شود. بیایید کالیفرنیا را نجات دهیم، پیش از آن که دیگران خواهان جدایی این ایالت از ایالات متحده آمریکا شوند.

***

 جعل عنوان ملت و حق تعیین سرنوشت تجزیه طلبان

وبسایت فردا

با گسترده شدن نفوذ رسانه های فارسی زبان بیگانه و نبود رسانه های خبری بی طرف و آزاد در داخل ایران، رفته رفته برخی عبارات و اصطلاحات جعلی هم وارد واژگان سیاسی ایرانیان شد. از جمله این جعلیات، یکی هم اطلاق عنوان «ملت» یا «ملیت» به اقوام ایرانی است که پیشتر تنها در میان رسانه های طیف چپ یا تجزیه طلبان متداول بود؛ اما در حال حاضر در بسیاری از رسانه های دولتی بیگانه همچون «بی بی سی فارسی»، «رادیو زمانه»، «روز آنلاین» یا «دویچه وله فارسی» کاربرد دارد.

این جعل عنوان، به صورت حساب شده و برای برخی اهداف سیاسی از پیش تعیین شده انجام می شود که در این نوشته با دلایل آن بیشتر آشنا می شویم.

ملتهای ایران یا اقوام ایرانی؟

هر دو عناوین «ملت» و «قوم» را برای گروههای انسانی بکار می برند اما این دو اصطلاح مفاهیم یکسان ندارند.

تفاوت«گروه قومی» و «ملت» در ارتباط با مفهوم دیگری به نام «کشور» یا واحد سیاسی مستقل، تعیین می شود.Iملت را صرفا به گروههایی می گویند که در کشور مستقل زیست می کنند و شاید به همین علت باشد که هیچکدام از رسانه های فارسی زبان بیگانه، برای اشاره به گروههای اتنیکی و قومی در کشورهای متبوع خویش از اصطلاح «ملت ها» استفاده نمی کنند.

مثلا هیچگاه دیده نشده که رادیو زمانه یا روز آنلاین که به هزینه دولت هلند اداره می شوند، از این القاب برای مردم هلند استفاده کنند یا صدای آمریکا و رادیو فردا به مردم ساکن در آمریکا، ملتهای آمریکا یا دویچه وله به مردم آلمان، ملتهای آلمان بگویند.

بر خلاف کشور کهن ایران – که هزاران سال سابقه تاریخی دارد – کشورهای نو ظهوری همچون آمریکا و سوییس تلفیقی از طیف متنوعی از ملتهای گوناگون هستند که پیش از تولد این کشورها حیات مستقل داشتند. این اجزای تاریخی کماکان از جنبه های مختلف، ویژگیهای خاص فرهنگی و تاریخی خود را حفظ کردند؛ با اینحال هیچکدام از گروههای قومی تشکیل دهنده ی این کشورها ملت خوانده نمی شوند؛ بلکه در تمام موارد یک ملت به نام «ملت آمریکا» یا «ملت سوییس» و یک ملیت با عنوان «آمریکایی» یا «سوییسی» وجود دارد و بقیه گروهها «ساب کالچر» (خرده فرهنگ) یا گروه قومی خوانده می شوند. در آمریکا این عنوان حتی برای گروههای سرخپوستان که پیش از تولد کشور آمریکا ملتهای مستقل بودند هم سابقه ندارد یا دستکم در ارتباط با کشور آمریکا متداول نیست.

با این تفاصیل هنوز این پرسش مطرح می شود که هدف از پافشاری بر این عنوان «ملت ها» یا «ملیت ها» برای اقوام ایرانی چیست و اساسا این موضوع چه اهمیتی می تواند داشته باشد؟ پاسخ به این پرسش در مفهوم دیگری با عنوان «حق تعیین سرنوشت» نهفته است.

حق تعیین سرنوشت

«حق تعیین سرنوشت» از آن دسته مفاهیمی است که سابقه طولانی در ادبیات سیاسی جهان دارد و از نقطه نظرات گوناگون و متباین و متضادی تعریف شده؛ هر کدام از تعاریفی که از این مفهوم ارایه شده می تواند در جایگاه خود بررسی شود و مورد قبول یا رد گروههایی قرار گیرد؛ اما این مفهوم یک جنبه حقوقی هم در روابط بین الملل دارد که ما صرفا در اینجا همان یک وجه حقوقی را در نظر داریم.

در سال ۱۹۴۱ و در پی پایان یافتن جنگ جهانی دوم، نیروهای متفقین سندی را به امضا رساندند که در آن به «حق تعیین سرنوشت ملتها» اشاره شده بود؛ یک سال بعد این بیانیه به امضای ۲۶ کشور دیگر رسید و بعدها در سال ۱۹۴۵ به تصویب «منشور سازمان ملل متحد» انجامید.

در فصل یک، ماده یک، بخش دوم «منشور ملل متحد» و همچنین در «پیمان حقوق مدنی و سیاسی بین ملتها» به «حق تعیین سرنوشت ملت ها» اشاره شده؛ این حق امکان استقلال جوامع گوناگون را تحت شرایط خاص فراهم می کند. بر پایه این حق قانونی مناطقی که پیشتر مرزها و دولتهای محلی  داشتند (عمدتا مستعمره ها و کلونی ها) اما هنوز به عنوان کشور شناخته نمیشدند، امکان یافتند تا به عنوان کشورهای مستقل اعلان استقلال کنند. متعاقبا از سال ۱۹۴۶ تا سال ۱۹۶۰، سی و هفت کشور جدید از داخل مستعمرات آسیایی، آفریقایی و خاورمیانه ای سر برآوردند.

حق تعیین سرنوشت در مفهوم اخیر خود – که به تشکیل واحدهای سیاسی مستقل می انجامد – صرفا برای ملت ها تعریف می شود.  به عبارت دیگر تنها جوامعی که با عنوان «ملت» به رسمیت شناخته شوند حق دارند کشورهای مستقل خود را تشکیل دهند. در تعریف ملت یا مردمی که این حق برایشان متصور است، به تمام جمعیتی گفته می شود که بدون در نظر گرفتن تفاوت ها، یک سرزمین را تحت اشغال خود دارند. قوانین بین المللی گروههای قومی یا اقلیت ها را به عنوان مردم/ملت نمی شناسد.II  III

از همینجا می توان به هدف جعل عنوان «ملت» یا «ملیت» – یا در شکل جدیدی که برخی رسانه ها، هر دو عنوان ملیت و قومیت (ملیت/قومیت) را برای هم معنی و مترادف نشان دادن آنها توامان می آورند  – پی برد. چه اینکه اگر قرار باشد هر کدام از اجزا تشکیل دهنده ملت ایران، یک ملت مستقل شناخته شود و این عنوان را برای اشاره به اقوام ایرانی و در میان ایرانیان و در جامعه بین المللی مصطلح کنند، گام بعدی احتمالا تجزیه ایران بر پایه حق تعیین سرنوشت این ملل نو بنیاد خواهد بود.

در نظر داشته یاشیم، زمانی که حق تعیین سرنوشت برای ملتهای نوظهور به رسمیت شناخته شد، بخش اعظم جهان متشکل از مستعمرات بود و هیچکدام از این کشورها بخشی از سازمان ملل متحد نبودند. در واقع بیانیه اعطای حق تعیین سرنوشت به ملت ها و مستعمرات «به هبچ وجه به معنای حق تعیین سرنوشت به وسیله تجزیه دیگر کشورها نیست».IV

تجزیه طلبی؛ جرم یا حق قانونی؟

برخی فعالین سیاسی – از جمله حامیان حقوق بشر – تجزیه طلبی را هم بخشی از حقوق شهروندان قلمداد می کنند و به همین علت بسیاری از کسانی که در ایران جرایم تجزیه طلبانه مرتکب می شوند – علاوه بر آن عده که اساسا جرایم دیگری دارند و زندانی عقیده و وجدان لقب گرفتند. – زندانیان سیاسی و فعالین حقوق مدنی لقب می گیرند.

پاسخ به این پرسش که آیا تجزیه طلبی از حقوق قانونی افراد است یا باید جرم تلقی شود، در نظر افراد مختلف، متفاوت است؛ اما در قوانین بین المللی مشخصا از «تجزیه طلبی» با عنوان «جرم بسیار سنگین» یاد می شود.

بر طبق ماده ۳۸ اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری یا دادگاه جهانی، به عنوان مرجع رسمی قوانین بین الملل، «تجزیه طلبی» به عنوان یکی از «سنگین ترین جرایم» شناخته شده است. مشخصا هرگونه اقدام داخلی علیه تمامیت ارضی یک کشور یا هر گونه کوششی برای لطمه زدن به تمامیت ارضی یک کشور شامل حتی اقدامات تدرکاتی/مقدماتی به عنوان سنگین ترین جرایم در میان قوانین تمام ملل متمدن ارزیابی می شود.V

به همین شیوه، کشورها هم مکلف هستند که در جهت اخلال یا از میان بردن همبستگی ملی یا تمامیت ارضی کشورهای دیگر گام برندارند و هرگونه تلاشی در این جهت محکوم است.VI

پانویس ها:

 

  1. Armosino, A. (2003). Hermeneutics and Inculturation. The Council for Research in Values and Philosophy. pg 100. ‘difference between ethnic group and nation, it would be the word State. Nation refers to some state, either existing or desired.’ 

    []

  2. Musgrave, T. (1997). Self-determination and national minorities. Oxford monographs in international law. Clarendon Press. ‘paragraph 6 of Resolution 1514(XV), whose effect precludes ethnic groups within non-self-governing territories from being considered as peoples.’ 

    []

  3. Gudeleviciute, V. (2005). Does the Principle of Self-determination Prevail over the Principle of Territorial Integrity?. International Journal of Baltic Law. Vytautas Magnus University School of Law. ‘under Resolution 2625(XXV) as under Resolution 1514 (XV), “a people” can be defined as the entire population of a territorial unit. Thus, both resolutions preclude ethnic groups within non-self-governing territories from being considered as “peoples”.’ 

    []

  4.  

    Maʻoz, M. (2002). Middle Eastern Minorities and Diasporas. Sussex Academic Press. ‘Documents published about the San Francisco Conference in 1945 reveal that those who drafted the UN Charter, which declares “the right of all peoples to self-determination,” did not support self-determination by secession . There was an understanding that the right to self-determination conformed to the purposes of the Charter “only insofar as it implied the right of self-government of peoples and not the right of secession.”44 The 1960 UN Declaration on the Granting of independence to Colonial Countries talked about “the right of self-determination of all peoples,” but regarded it as incompatible with the UN Charter to discuss “any attempt aimed at the partial or  total disruption of the national unity and the territorial integrity of a country’

    []

  5. Lauterpacht, E., Greenwood, C. (1999). International Law Reports. Cambridge University Press. ‘as a formal source of international law pursuant to Article 38 (c) of the Statute of the International Court of Justice. Secession is deemed to be a most serious crime by the national legislations of civilized nations. More particularly, an inside assault on the territorial integrity of a country or an attempted assault, including preparatory actions, are categorized as one of the gravest of crimes in virtually all the criminal codes of civilized nations.’ 

    []

  6.  Sarnoff, I. (1997). International Instruments of the United Nations. United Nations Publications. ‘refrain from any attempt aimed at the partial or total disruption of the national unity and territorial integrity of any other State or country.’ []

***

***

پیام تسلیت سازمان جوانان حزب پان ایرانیست به مناسبت درگذشت استاد محمدجان شکوری بخارایی

پاینده ایران

بامداد یکشنبه ۲۶ شهریور ماه ۱۳۹۱ استاد محمد جان شکوری بخارایی، یکی از بزرگان و پیشگامان فرهنگ و ادب پارسی در تاجیکستان، در سن ۸۷ سالگی در بیمارستان ابن سینا شهر دوشنبه جهان خاکی را بدرود گفت.

استاد شکوری بخارایی از اعضای فرهنگستان علوم تاجیکستان و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات پارسی و یکی از برجسته ترین شخصیت های علمی، فرهنگی و ادبی در آسیای میانه بود.

از استاد شکوری حدود ۴۷ کتاب و بیش از ۵۰۰ مقاله در زمینه های گوناگون ازجمله زبان و ادبیات فارسی، تاریخ و فرهنگ و تمدن فراررود و جامعه شناسی بر جای مانده است که از میان این آثار ارزشمند می توان به کتابهایی چون تذکراشعار و مساله شعر نو، از معارف پروری تا چنگیز پرستی، واژه گزینی در تاجیکستان، سیر ادبی صدرالدین عینی، همبستگی فرهنگی و فرهنگ دو جلدی فارسی – تاجیکی اشاره نمود.

محمد جان شکوری در سال ۱۳۰۴ در بخارای شریف و در خانواده ای شعر دوست و ادیب به دنیا آمد. سالهای کودکی و نوجوانی او مصادف بود با تعرض دوباره روسیه به به این مناطق ایرانی همراه با بلوای بلشویک های پان ترکیست که کمر فرهنگ ایرانی در آن مناطق را شکست و منجر به تبعید و مهاجرت گسترده مردمان امارت بخارا به دوشنبه گردید. در آن روزگار بیشتر مکتب های شهر دوشنبه به زبان روسی بود و مردم فارسی زبان مجبور بودند که فرزندانشان را برای گذران آینده زندگی در این مکاتب بگذارند.

در دوران اتحاد جماهیر شوروی، استاد شکوری همگام با دیگر دانشوران جوان تاجیک از جمله جلال اکرامی، ساتم الغ زاده، کمال عینی، محمد عاصمی، استاد سیف الدین و لایق شیر علی به جنبشی پیوستند که کسانی چون صدر الدینی آغاز کرده بودند و هدف این چنبش پاسداری از فرهنگ فارسی زبانان و ایرانی تباران آسیای میانه بود.

این وارثان فرهنگ بخارای شریف در شهر دوشنبه، یا به گفته خودشان جزیره فارسی زبانان در دریای ترک زبانان، تلاش داشتند تا با تاکید بر نقش تاجیکان به عنوان پدید آورندگان و پیشگامان زبان فارسی دری، این زبان فاخر را جایگزین زبانی کنند که از سوی حکومت شوراها برای قطع پیوند تاجیکان با گذشته تبلیغ می شد.

ارزش واقعی این تلاش ها زمانی آشکار می شود که در نظر بگیریم در آن سال ها عواملی چون تغییر الفبای فارسی به لاتین و سپس روسی، تعقیب و آزار روشنفکران در دوران استالینی، از بین رفتن ادیبان و معلمان زبان فارسی در جنگ جهانی دوم، تسلط زبان دولتی روسی و گسسته شدن رابطه تاجیکستان با کشورهای فارسی زبان ، عرصه را بر فرهنگ ایرانی و زبان فارسی تنگ کرده بود.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، استاد شکوری به همراه دیگر همفکران نقش مهمی در پایه گذاری فرهنگ نوین تاجیکستان ایفا نمودند که نتیجه این تلاش ها در سال ۱۹۸۹ منجر به رسمی و دولتی شدن زبان فارسی در تاجیکستان گردید.

استاد شکوری پس از فروپاشی شوروی بیشتر به پژوهش های تاریخی پرداخت و در مجموعه مقالات “خراسان است اینجا” که در سال ۱۹۹۶ منتشر شد، جایگاه تاریخی تاجیکان و پیوند آنان با زبان فارسی و فرهنگ ایرانی را طرح و از آن به شدت پشتیبانی کرد که با استقبال روشنفکران تاجیک مواجه شد.

همکاری دانشمندانی چون استاد شکوری با ادیبان درون مرز ایران می توانست نمادی برای شروع ساختار یک فرهنگستان مشترک بین کشورهای فارسی زبان باشد که متاسفانه مورد غفلت قرار گرفت و امید است با نشر آثار دانشمندانی چون استاد شکوری در داخل کشور، تا حدی جبران گردد.

سازمان جوانان حزب پان ایرانیست ضمن ابراز تاسف از فقدان این دانشمند بزرگ ایران زمین، ضایعه در گذشت ایشان را به همه فارسی زبانان و ایرانیان سراسر جهان به ویژه هم تباران تاجیک در تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان دل آرامی و تسلیت می گوید.

روانش شاد

پاینده ایران

سازمان جوانان حزب پان ایرانیست

۲۶ شهریورماه ۱۳۹۱

***

بازداشت یک پان ایرانیست دیگر

خبرگزاری هرانا – یاشار اکبری فعال سیاسی و عضو حزب پان ایرانیست در منزل خود بازداشت و به نقطه نامعلومی منتقل شد.

بنا به اطلاع گزارشگران هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، نیمه شب دهم شهریور ماه نیروهای موسوم به لباس شخصی به منزل یاشار اکبری مراجعه کرده و پس از تفتیش منزل مقداری از وسایل شخصی وی را ضبط نمودند و ایشان را با ضرب و شتم بازداشت و به نقطه نامعلومی منتقل نمودند.

یاشار اکبری پیش‌تر در اردیبهشت سال ۱۳۸۹ به همراه چهار تن از اعضای حزب پان ایرانیسم در نمایشگاه کتاب بازداشت و به مدت بیست روز در سلولهای انفرادی ۲۰۹ و ۲۴۰ زندان اوین زیر نظر وزارت اطلاعات مورد بازجویی قرار گرفته بود.

در حال حاضر با وجود گذشت ۱۵ روز از بازداشت یاشار اکبری هیچگونه تماس تلفنی و یا خبری در ارتباط با مکان نگهداری ایشان در دسترس نیست و تا کنون به خانواده وی در دادگاه انقلاب پاسخ روشنی ارئه ندادند.

***

سالروز آغاز دفاع مقدس

سی و یکم شهریور روز یورش تازیان به سرزمین خوزستان؛ آغاز دفاع مقدس ِدلاور مردان و زنان ایران زمین در برابر دشمن تازی و یاد همه رزمندگان،جانبازان و شهدای این ایستادگی هشت ساله را گرامی می داریم.

***

درسهایی که باید از نبرد در خرمشهر ياد گرفت

میلاد دهقان

پس از انقلاب اسلامی در بهمن ۵۷ تا چند ماه اوضاع کشور آشفته بود و این آشفتگی باعث شد دشمنان این آب و خاک به تکاپو بیافتند. در خردادماه ۱۳۵۸ خلق عرب با ایجاد شورش و درگیری در خوزستان و بویژه خرمشهر در اندیشه تجزیه این بخش از ایران زمین بودند که با اقدامان کوبنده زنده یاد دریادار مدنی این شورش ناکام ماند. به دلیل تضعیف ارتش ایران پس اعدام ها و تصفیه ارتش، صدام حسین زمان را برای حمله به ایران و تجزیه خوزستان مهیا دید. صدام و همپیمانانش این را در نظر داشتند که در استان خوزستان تعداد زیادی عرب و عرب زبان وجود دارد و با توجه به قومیت آنها پتانسیل زیادی برای پیروزی کوتاه مدت و فتح سه روزه ایران دارد. به همین دلیل در ۳۱ شهریور۱۳۵۹ از چند محور عملیاتی به ایران حمله کرد. آنچه همه معادلات بعثی ها را بهم زد ایستادگی جانانه مردم خرمشهر بود که با دست خالی در برابر دشمن تا بنِ دندان مسلح و لشکرهای مکانیزه عراقی حماسه ای ۳۵ روزه آفریدند و سرانجام ۴ آبان ۱۳۵۹ خرمشهر اشغال شد. بسیاری از خرمشهری ها ا لحظه آخر در شهر ماندند و جسد بسیاری از آنان مانند سرور “سالمی” از پان ایرانیست های عرب خرمشهر هرگز پیدا نشد. بدین ترتیب همه فرماندهان عراقی از مقاومت بی مانند خوزستانی ها و بویژه اعراب در شگفت شدند!

پرسش اساسی این است که چه عاملی باعث شد که عرب های خوزستان در برابر دشمنانِ هم نژاد، هم زبان و هم فرهنگ ،هم مذهب خود بایستند و شهید شوند؟ چه عاملی باعث می شد که سرباز عرب شیعه ی عراقی به روی سرباز شیعه ایرانی گلوله شلیک کند؟ پاسخ را باید در واژه «ایران» جستجو کرد. ملیت رزمنده ی عرب خوزستانی، ایرانی بود. او با کسی که در برابرش ایستاده بود و قصد فتح ایران را داشت مشترکات قومی فراوان داشت. هر دو عرب زبان بودند، هر دو مذهب تشیع داشتند، لباس محلی هر دو چفیه و عگال و دِشداشِه بود ولی با همه این اشتراکات، یک تفاوت اساسی وجود داشت! رزمنده این سوی مرز ایرانی بود و سرباز آن سوی مرز عراقی! «ملیت ایرانی» آن عنصر والا و پر رنگی بود که مذهب و قومیت و زبان عربی در برابرش رنگ باخت.

عرب های ساکن خوزستان خود را ایرانی می دانستند و دلبسته این آب و خاک و جایگاه زندگی خود بودند و گر نه دلیلی برای مقاومت در برابر لشگر صدام وجود نداشت. آنان در راه این مقاومت، جان خود را که با ارزش ترین دارایی شان بود، فدا کردند! برخی این مهم را به عقاید مذهبی رزمندگان و دفاع از حکومت و نظام تقلیل میدهند که این افراد یا مغرض هستند یا ناآگاه!

در سقوط خرمشهر و آزاد سازی اش درس های بسیار نهفته است. مهمترین آن درسی بود که مردم ایران به دنیا نشان داند. اقوام ایرانی با گویش ها و خرده فرهنگ های گوناگون از جای جای ایران در قالب ملت یکپارچه و متحد ایران توانستند صدام را بامتحدان قدرتمند جهانی اش شکست دهند و مام میهن را از تکه پارچه شدن و تبدیل شدن به جولانگاه بیگانه نگاه دارند. ایرانیان ملیت خود را بالاتر از هر چیزی حتا جان خود می دانند و این را در ۸ سال دفاع مقدس نشان دادند.

عملیات بیت‌المقدس در دهم اردیبهشت ۱۳۶۱ آغاز شد و در چهار مرحله عملیات نهایتا در سوم خرداد ۱۳۶۱ به آزادسازی خرمشهر انجامید و بدین ترتیب ، پس از ۵۷۸ روز (۱۹ ماه) از فرزند به آغوش مادر درآمد. در این نبرد ۲۲ روزه ما ۶۰۰۰ شهید دادیم. چه دلیلی برای تقدیم این همه شهید و جانباز برای آزاد سازی یک شهر وجود داشت. مگر این خاک چه داشت که برایش باید این همه خون ریخته شود؟ آن را باید در مفهوم بسیار بزرگ و عمیق عشق به میهنی جستجو کرد که هر ذره اش با وجود ملت پیوند خورده است.

چون که وطن تا ابد زنده است * جان به رهش دادنم ارزنده است

ور نه خردمند نخواهد سپرد * جان به ره توده خاکی که مُرد

این سیر تاریخی و ناایستا همچنان ادامه دارد. هنوز چشم برخی دشمنان به دنبال بخش هایی از این سرزمین است. از گذشته تاکنون خون های زیادی برای نگهداری این سرزمین ریخته شده است. هنگامی که جانفشانی تکاوران نیروی دریایی ارتش را در خرمشهر می بینیم به ناگاه یاد دریادار غلامعلی بایندر و نیروهای زیر فرمانش می افتیم که چگونه در جنگ دوم جهانی و اشغال ایران در بامداد سوم شهریور ۱۳۲۰ در همان خرمشهر و آبادان در برابر کشتی های مسلح انگلیسی شجاعانه ایستاد تا خونش آبهای خلیج پارس را ارغوانی کرد. وقتی که داستان مقاومت مردان وزنان خرمشهر را می شنویم به یاد همه مقاومت های مردمی در برابر دشمن بیگانه می افتیم.

امروز که نوای شوم تفرقه و زمزمه های پان عربیسم در خوزستان شنیده می شود به جاست با صدای بلند نکاتی برای آن دسته از هم میهنانی که به این جماعت ضد ایرانی دلخوش کرده اند یادآوری شود:

برادر عرب خوزستانی من! هم نژادهای شما در دفاع مقدس، سینه های برادرانت را در خوزستان سوراخ سوراخ کردند فقط به این دلیل که ایرانی بودند! اینجا نه نژاد عربی و نه زبان عربی و نه دشدانه و چفیه هیچ کدام مانع تیراندازی دشمن نشد تنها اختلاف ملیت بود شما عرب شیعه ایرانی بودی و او عرب شیعه عراقی و این دو کشور با یکدیگر در جنگ… نژاد و لهجه و پوشش و مذهب و ملیتِ دشمن ایران برای من تفاوتی ندارد. خاک پای آنهایی هستم که بیش از یکماه ارتش صدام را در خرمشهر زمینگیر کردند تا کمک های مردمی برای مقابله با آن جانی تکریتی و سردار پوشالی قادسیه فراهم شود. به روان همه شهدای عرب ایرانی درود می فرستم که ایران برای انها از همه چیز حتا جان شیرینشان با ارزش تر بود. هر ایرانی در پاسداری از ایران زمین باید ادامه دهنده راه جانباختگان میهن در سده ها و هزاره های پیش از این باشد. یاد و خاطره ی همه شهدا و جانبازان عملیات بیت المقدس و سالروز آزادی خونین شهر گرامی باد.

«ایران! ایران! ایران! ای کشور آریان! نامت بجاست و مهرت در دل ما، بدبخت تر از خائن تو، اهریمنی نیست، خوشبخت تر از سرباز تو، شهید تو، کیست؟ شادباد، شادباد، شاد باشید ای شهیدان راه ایران که به قرن ها در دل دشت ها، کوه ها و دریاهای میهن، به خون خود کفن پوشیده و خفته اید، نام شما و یاد شما، افتخار ماست و درس زندگی ما.کیست که برترین آرزوی خود را شهادت در راه ایران می داند؟ …مــا» ( فرازی از هفت پیمان پانایرانیست)

***

پان ایرانیست‌های دربند و زندانیان سیاسی را آزاد کنید

***

تارنمای هواداران پان ایرانیسم:
www.paniranism.net

تارنمای نامه پان ایرانیسم
http://paniranism.info

فیسبوک هواداران پان ایرانیسم:
www.facebook.com/paniranism

تارنمای حزب پان ایرانیست:
http://paniranist.org

تارنمای سازمان جوانان حزب پان ایرانیست:
http://paniranist.info

تارنمای تریبون آزاد پان ایرانیست در خوزستان:
www.pan-iranist.net

کانال یوتیوب حزب پان ایرانیست:
http://www.youtube.com/paniranistparty

فیسبوک حزب پان ایرانیست:
www.facebook.com/paniranistparty

 

حزب پان ایرانیست
همبستگی‌ ملی‌ . یکپارچگی ایران . حاکمیت ملت
هم میهن گرامی‌: برای ایرانی یکپارچه، آزاد، آباد، سربلند و دمکرات با حاکمیت ملت به ما بپیوندید.

iran@paniranism.info

http://www.paniranist.org/a.htm

You can leave a response, or trackback from your own site.

Leave a Reply

Copyright©2010-2018.