هم میهن گرامی, مهر نموده و ما را در پخش نامه پان ایرانیسم یاری نماید. سپاس!

نامه پان ایرانیسم
دوره دو, شماره 25 – آدینه 3 فروردین ماه 1397, 23 مارس 2018
www.paniranism.info . iran@paniranism.info

درود بر هم میهنان گرامی

نوروز پیروز
نوروز باستانی یادگار ارجمند نیاکانمان را ییشاپیش به همه ی هم میهنان شادباش گفته برای همه آرزوی پیروزی و بهروزی داریم

مطالب زیر تقدیم میشوند

نوروز در تاجیکستان
نوروز در اران – ایران شمالی
نوروز در کردستان بزرگ
نوروز درحوزه جنوبی خلیج فارس
گزارشی از برگزاری دیدار نوروزی حزب پان‌ایرانیست در سال ۹۷

پاینده ایران

نوروز در تاجیکستان

جشن ملی نوروز ایرانی در تاجیکستان

مردم تاجیکستان در ایام عید نوروز خانه را پاک کرده و به اصطلاح خانه تکانی می کنند، همچنین ظروف خانه را کاملا” شسته و تمیز می کنند تا گردی از سال کهنه باقی نماند و برابر رسم دیرینه نوروز قبل از شروع عید نوروز بانوی خانه وقتی که خورشید به اندازه یک سر نیزه بالا آمد دو جارو را که سرخ رنگ است و در فصل پاییز از کوه جمع آوری کرده اند و تا جشن نوروز نگاه داشته اند در جلوی خانه راست می گذارند. چون رنگ سرخ برای این مردم رمز نیکی و پیروزی و برکت است. پس از طلوع کامل خورشید هر خانواده ای سعی دارد هر چه زودتر وسایل خانه را ب بیرون آورده و یک پارچه قرمز را بالای سردر ورودی خانه بیاویزد که این معنی همان رمز نیکی و خوشی ایام سال را در داخل خانه مرتب چیده و با باز کردن در و پنجره به نوعی هوای نوروزی و بهاری را که معتقدند حامل برکت وشادی است وارد خانه نماید.

در این سرزمین پختن شیرینی مخصوص و غذاهای متنوع جزء رسم و رسوم این ایام است، همچنین برگزاری مسابقاتی از قبیل، تاب بازی، تخم مرغ بازی، کبک جنگی، خروس جنگی، بزکشی، کشتی محلی نیز در این ایام به شادی آن می افزایدو یکی از غذاهای معروف این ایام باج نام دارد در این غذا کله پاچه گوسفند را با گندم پخته و دیگران را با آن مهمان می کنند.

از بیست و یکم مارس شروع کرده به مدت سه روز در تاجیکستان نیز از عید نوروز خجسته پی با برگزاری رسم و آیینهای مختلف با شکوه ویژه تجلیل به عمل می آید.

بیشتر پژوهشگران بر این نظرند که هرچند تجلیل نوروز در دوران شوروی پیشین در تاجیکستان ممنوع بوده است، ولی مردم این کشور توانسته اند جشن نوروز را به عنوان بخشی از فرهنگ و میراث نیاکان خود تا به امروز حفظ کند.

تجلیل نوروز که در تاریخ مردمان آریایی سابقه چند هزار ساله دارد، برای مردم تاجیکستان، یک جشن ملی و سنتی محسوب می شود.

هرچند مقامات وقت حزب کمونیست تاجیکستان در دوران شوروی در راه تجلیل جشن نوروز در این کشور موانع زیادی ایجاد می کردند، این جشن کاملا از میان نرفت و گذشته از این، در میان ساکنان مناطق مختلف این کشور نوروز به عنوان جشن پاکی و آغاز سال نو جایگاه ویژه ای کسب کرد.

محمود اکرامی، پژوهشگر ایرانی در این باره می گوید: “تاجیکستان حدود هفتاد سال زیر حکومت ننگین کمونیستی بوده است که سعی در تضعیف آیینها و روشهای ملی داشته است. هفتاد سال این حکومت گفته است که نوروز نباید باشد، ولی تاجیکان این سنت اصیل ایرانی را نگه داشته اند. هفتاد سال گفته اند که نوروز سال نو نیست و یکم ژانویه سال نو است، ولی مردم تاجیک از نوروز به عنوان سال نو تجلیل کرده اند.”

گل گردانی نوروزی

از آمدن نوروز قبل از همه کودکان با برگزاری مراسم “گل گردانی” به دیگران پیغام می رسانند. این مراسم یک هفته قبل از نوروز، یعنی در اوائل دهه دوم ماه مارس از سوی گروهی از کودکان که در دست گلهای سیه گوش، بایچیچک یا نوروزی دارند، اجرا می شود.

این کودکان به هر منزل مسکونی نزدیک شده و با قرائت شعرهایی فرارسی فصل بهار را به صاحبان آن خاندان شادباش می گویند:

گل آوردم از اون پایان
خبرت می کنم دهقان
بته غله به گلگردان
بهار نو مبارک باد!
گل زردک ثنا می گه
ثنای مصطفی می گه
به هر پهلو خدا می گه
بهار نو مبارک باد!

در پاسخ به تبریکات کودکان صاحب خانه ها به آنها مقداری گندم، نخود، نسک و انواع دیگر محصولات غله یا شیرینی اهدا می کنند و کودکان با جمع آوردن عیدی خود این مواد را به منزل یکی از دوستان می برند و صاحب منزل برای آنها غذای نوروزی آماده می کند.

سمنک در جوش، ما کفچه زنیم

آمادگی مردم برای تجلیل از نوروز با تمیز کردن منزل و اطراف محل آغاز می شود که این مراسم “خانه تکانی” است. مهم ترین غذای نوروزی سمنک یا سمنو است که توسط زنان با یک خوشحالی و نشات و شادمانی آماده می شود.

سمنک در جوش، ما کفچه زنیم،
دیگران در خواب، ما دفچه زنیم!

سمنک بوی بهار است،
سمنک رمز بهار است،
عید نوروزی مبارک!
عید نوروزی مبارک!

سمنک در جوش ما کفچه زنیم،
دیگران در خواب ما دفچه زنیم!

به جز از سمنک که رمز بهار است، سفره نوروزی با هفت نوع غذا، که هفت سین نام دارد، آرا داده می شود.

آتش پرک به جای چارشنبه سوری

“آتش پَرَک” از دیگر آیینهای نوروزی است که به هنگام فرا رسیدن نخستین روز ماه فروردین یا سال نو صورت می گیرد. سه گلخن (مشعل) از چوب درخت سرو روشن کرده می شود و مردم، بخصوص جوانان و دختران از بالای شعله اتش می جهند و “سرخی تو از من و زردی من از تو!” می گویند و به آین وسیله کینه و کدورت و غم و درد خود را بیرون می کنند.

در نخستین روز نوروز که در تاجیکستان ۲۱ مارس است، مراسم “جفت براران” صورت می گیرد و به این دلیل از نوروز به عنوان عید بهار و آغاز کشت و کار برای کشاورزان نام می برند.

مراسم و آیینهای نوروزی در تاجیکستان، ایران و افغانستان ویژگیهایی دارد. به این دلیل دادِخدا سیم الدین اف، رئیس پژوهشگاه زبان و ادبیات فرهنگستان علوم تاجیکستان بر این نظر است که هم اکنون برای به یک جشن واقعا ملی تبدیل دادن نوروز بید برنامه ویژه ای تهیه شود.

پروفسور سیم الدین اف افزود: “در گذشته یک سنت مشترک تجلیل از نوروز میان مردم ( آریایی ایران بزرگ ) وجود داشت. در تاجیکستان ، ایران ، افغانستان ، آذربایجان و ارمنستان ویژگیهای محلی تجلیل نوروز وجود داشت و هنوز هم رایج است. آین سنتها را باید احیا کرد و تمامی این سنن را در یک سنت مشترک برای تجلیل از نوروز آماده کرد، تا مراسمهای تاریخی تجلیل از نوروز به وجود بیاید.”

گلگشت نوروزی در دوشنبه

در همین حال، امروز هزارها تن از ساکنان شهر دوشنبه و حومه آن به سیر گشت عیدانه برآمده در پارک و گلگشتهای این شهر ریختند و روز نخست تجلیل عید نوروز را جشن گرفته اند. قرار است فردا در پارک “دوستی” شهر دوشنبه به استقبال جشن نوروز تدابر فرهنگی و تفریحی با شرکت مقامات بلندپایه تاجیکستان، بویژه رئیس جمهور این کشور برگذار شود.

به گفته مسئولین وزارت فرهنگ تاجیکستان، این برنامه شامل مهم ترین آیینها و سنن نوروزی ساکنان مناطق مختلف این کشور خواهد بود. همچنین به ابتکار شهرداری دوشنبه در ورزشگاه مرکزی این شهر به منلاسبت عید نوروز بازیهای مختلف ملی، بخصوص کشتی صورت می گیرد که غالبان این بازیها با جوائز و هدایای گران بها سرفراز گردانده می شوند.

جشن نوروز در تاجیکستان سه روز ادامه خواهد داشت و این روزها در این کشور تعطیل اعلام شده است. این در حالی است که در ایران نوروز را مدت سیزده روز و در برخی از مناطق شمال افغانستان حدود چهل روز جشن می گیرند.

دريايچه اي زيبا در تاجيكستان

***

نوروز در اران – ایران شمالی

جشن ملی نوروز در ایران شمالی ( جمهوری آذربایجان )

جمهوری آذربایجان که در کتب تاریخی به نام اران و شروان ایران مشهور است نوروز را جشن ملی شناخته است . از دیدگاه نژادی , فرهنگی و تاریخی مردم باکو , دربند , آران و شروان ( جمهوری آذربایجان ) ایرانیانی هستند که طی قراردادهای استعماری روس و انگلیس از بدنه ملت ایران جدا شده اند .

نوروز که به کهن ترین جشن دنیا مشهور است مایه مباهات هر ایرانی محسوب می شود . زیرا فلسفه های شگفت انگیزی را درون خود دارد که موجب این چندین هزار سال ماندگار شده است و این ایرانیان بودند که چنین شکوه و عظمتی ابدی را به دنیا هدیه کردند . آذربایجان نیز یکی از پایگاه های اصلی تمدن ایرانی است که در پیش از اسلام به آتروپاتان مشهور بوده است . امروزه نوروز در ایران شمالی ( جمهوری آذربایجان ) بسیار مفصل و با شکوه برگزار می شود و شباهت و نزدیکی سنت ها و آیین های نوروزی آن کشور به نوروز ایران بیش از دیگر کشورهای همسایه است.

در هفته پیش از نوروز در شهر باکو جنب و جوش زیادی به چشم می خورد. نرده ها و تیرهای چراغ برق را رنگ می کنند، میدان های شهر گلکاری می شوند، همه جا رنگ نو به خود می گیرد و بسیاری از مغازه ها در ویترین های خود یک سینی سبزه می گذارند.

در نزدیکی ایستگاه راه آهن باکو که به آن واغزال می گویند، سبزه، مهمترین نماد بهاری، به مغازه گل فروشی جلوه خاصی داده است. گل فروش صدها سبزه را با سلیقه چیده و آنها را تزئین کرده و مشتریان زیادی را به سوی خود جلب می کند. آذری ها به سبزه «سمنی» می گویند و همچون ایرانیان از چند هفته پیش از عید به تهیه آن می پردازند. اما از چند دهه پیش به این سو، جوان ترها به جای سبز کردن سنتی سمنی در خانه، به خریدن آن بسنده می کنند.

شیرینی های رنگارنگ و جنب و جوش کارکنان شیرینی پزی های باکو نیز گویای گسترش فعالیت آنها در این روزهاست. از بین شیرینی های گوناگون، دو نوع آن ویژه نوروزاند و عمدتاً در این روزها تهیه می شوند: شکر بوره و باقلوا. باقلوا که انواع آن در کشورهای دیگر نیز یافت می شود یکی از اجزاء مهم سفره نوروزی در باکوست. شکر بوره به قطاب شباهت دارد ولی چند برابر بزرگتر از آن است.

از آیین های دیگر نوروزی در نزد مردم آذری آذربایجان خانه تکانی است که در روزهای قبل از عید، همچون ایران با کمک همه اعضای خانواده انجام می شود. هر خانه باید در روزهای نوروز برای مهمان های سرزده آماده باشد. در گذشته مردم از سبزه سبز کرده خود سمنو درست می کردند. سمنو را نیز«اصفهان حلواسی» یا حلوای اصفهان می نامند.

چهارشنبه سوری نیز در آذربایجان برگزار می شود و به آن چهارشنبه آق شامی می گویند. مردم در آذربایجان به جای آخرین چهارشنبه سال، آنچنان که در ایران مرسوم است، چهار چهارشنبه باقی مانده از سال را به عنوان نماد آب، باد، خاک و آتش جشن می گیرند. «پروفسور نبی اف» که مطالعات زیادی درباره نوروز کرده، معتقد است که مراسم این چهارشنبه ها از روزگاران پیش باقی مانده و جنبه ای فلسفی دارد.

او در این باره می گوید: «این عید ملی به آفرینش انسان مربوط است. درک انسان از هستی با چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش پیوند می خورد. از یک ماه مانده به عید نوروز در چهارشنبه های آخر سال جشن ها و مراسم مختلفی برگزار می شد که تا به امروز باقی مانده و به ما هم رسیده است.»

با وجود این امروزه از بین این چهار چهارشنبه تنها چهارشنبه آق شامی است که با شکوه زیاد برگزار می شود. در شام این روز در کوچه های باکو بخصوص در محله ایچری شهر بوته های بزرگ آتش افروخته می شود و پسرها و دخترها از روی آن می پرند. این مراسم با آنکه در دوره هایی از حکومت شوروی ممنوع بوده، ولی تا امروز به خوبی حفظ شده است.

باور به آتش به عنوان عنصری پاک کننده و برای دور کردن شر، از گذشته در فرهنگ های مختلف وجود داشته است. در ایران باستان نیز آتش عنصری مقدس بوده و ستایش می شده است.
در بعضی مراسم این عید، علائم زرتشتی خود را نشان می دهد. افروختن آتش و پریدن از روی آن و روشن کردن شمع از جمله آئین های زرتشتی است که به ما رسیده. بدین سبب زرتشتیان تصور می کنند که این جشن تنها از آنِ آنان است. بعد از آتش بازی بعضی بچه های آذری «پاپاق آتماق» می کنند که شبیه مراسم فالگوش در ایران است.

در مراسم «پاپاق آتماق» یا کلاه گردانی اکثراً پسرها شرکت دارند. آنها درِ خانه همسایه را می زنند و صاحب خانه در کلاه آنها چیزهای خوردنی مانند شکر بوره، باقلوا، فندق، سیب و شکلات می گذارد.

بعضی دختران نیز در این شب فالگوش می ایستند که به زبان آذری «گولاخ فالی» می گویند. آنها مخفیانه به سخنان همسایه گوش می دهند و آن را چنین تفسیر می کنند: «من پیش همسایه فال گوش ایستادم و شنیدم که مادری به بچه اش می گفت چراغ ها را روشن کن. برگشتم و از مادرم پرسیدم تعبیرش چیه؟ مادرم گفت که سال نو با روشنایی شروع می شه. تو چی شنیدی؟»

بعدازظهر روز آخر اسفند یا بیستم مارس، روز پیش از نوروز، گورستان های باکو مملو از کسانی است که به تعداد رفتگانشان، سینی های سمنو در دست دارند. بر روی بعضی گورها دو یا سه سینی سبزه گذاشته شده که نشانه این است که خانواده های چندی از خویشان آنجا حضور یافته اند. منظره گورستان در این روز حیرت انگیز است، گویی آذری ها مردگان خویش را نیز در جشن نوروز شرکت می دهند.

در شب پیش از نوروز همه افراد خانواده، در خانه یکی از بزرگترها جمع می شوند و شام را با هم می خورند. مهمترین و اصلی ترین خوراک نوروزی در آذربایجان ماهی است که باید حتماً سر سفره باشد. روی سر ماهی حلقه ای قرار می دهند که آن را باید بزرگترین دختر دم بخت خانواده در انگشت خود کند. براساس باورهای مردم، این کار دختر را خوشبخت می کند.
سفره نوروزی آذربایجانی ها با سفره نوروزی ایرانی ها تفاوت دارد و در زمان حاضر در آن هفت سین، هفت شین یا هفت میم وجود ندارد اما هر کدام از اجزا آن معنی خاصی دارد.

در دوره اتحاد شوروی سابق، نوروز آذری ها دوره های مختلفی را گذرانده است. در اوایل و بخصوص در دوره استالین آن را به کلی ممنوع کردند؛ در دوره بعد به صورت مشروط آزاد شد تا بالاخره در دهه هشتاد میلادی به کلی آزاد و جشن ملی اعلام شد. اما مردم آن را در گذشته چگونه برگزار می کردند و امروز چگونه برگزار می کنند؟

در دوره شوروی نوروز تنها در محیط خانواده برگزار می شد، ولی این مراسم هیچگاه با شکوه نبود، با این همه در آن زمان به خاطر وضع اقتصادی بهتر، همه مردم توان جشن گرفتن داشتند. در زمان حاضر این عید از طرف دولت پذیرفته شده و یک جشن رسمی است و بدین جهت در محیط عمومی و با موسیقی و رقص زیاد برگزار می شود.

اگرچه نوروز در سال های اخیر دوباره جشن گرفته می شود ولی در سال های حکومت شوروی، همچنانکه اشاره شد،‌ مردم برای برگزاری مراسم نوروز دچار مشکل می شدند. با وجود این پروفسور نبی اف معتقد است که رهبران محلی آن زمان حزب کمونیست در برگزاری این جشن و نگهداری آن در آن سال ها نقش داشته اند. او می گوید: «در سال ۱۹۶۶ حکومت شوروی سابق اجازه برگزاری مراسم نوروز را صادر کرد و این یکی از رویدادهای به یاد ماندنی کشور ماست. همین جا گفتنی است که در آن زمان منشی کمیته مرکزی و مسئول ایدئولوژی حزب کمونیست آذربایجان (عشقعلی قربانف) از این قرار حکومتی استفاده کرد و توانست نوروز را با شکوه تمام بر گزار کند.»

***

نوروز در کردستان بزرگ

جشن ملی نوروز در کردستان بزرگ ایران زمین

” هیوادارم سالی کی خوش له گه ل له لش ساغی تان له پیش دا بیت “

تیره های ایرانی نژاد کرد که در کشورهای ترکیه، عراق، ایران و سوریه زندگی می کنند، جشن نوروز را با شکوه تمام برگزار می کنند. کردها از نظر زبان و مذهب به گروههای مختلفی تقسیم می شوند ولی همه آنها نوروز را جشن می گیرند و به آن نِوروز می گویند زیرا از دیدگاه نژادی ایرانی هستند و ایران که واژه ای اوستایی است در معنی خواستگاه آریایی ها می باشد . آتش افکنی و نوروز دو رکن اساسی جشنهای ملی کردها محسوب می شود .

نوروز و بهار برای ایرانیان و به خصوص تیره های کرد مفهوم آزادی و رهایی از بند اسارت و بندگی ظلم و جور ستمکاران ، زایشی نو و ازسرگیری کار و تلاش دوباره برای زندگی دارد.

در باور ایرانیان کرد بهار یادآور قیام ” کاوه ” ، آهنگر جوانی است که از ظلم و ستم ضحاک، به عنوان نماد تباهی و پلیدی ، به تنگ آمده و ملتی را با به بندکشیدن اسوه ظلم، به روشنایی رهنمون شد.

به همین انگیزه، کردها ترجیح می‌دهند نخستین روز از بهار را به نشانه رهایی از ظلم و بندگی ، به آغوش طبیعت ، زیباترین جلوه قدرت الهی پناه ببرند. مردم کردستان تحویل سال و آغاز بهار را با روشن کردن آتش که نمادی از سوزاندن بندهای اسارت و کهنگی است ، جشن می‌گیرند.

آتش نوروزی بر اساس باورهای کهن باید در بلندترین نقطه محل زندگی یعنی بام خانه روشن شود که هنوز هم در برخی از مناطق کردنشین این چنین است.

کردهای ایرانی در پیوند با باورهای دیرین و باور سایر اقوام ایرانی دو بار، در چهارشنبه آخر سال و آخرین شب سال آتش روشن می‌کنند، تاضمن پایبندی به آیینهای باستانی، پیوندی بافرهنگ سایر اقوام ایرانی هم داشته باشند.

افروختن آتش در چهارشنبه آخر سال در فرهنگ و ادبیات ایران بدعتی است که پس از اسلام ایجاد شده است برای حفظ آتش زرتشت و گرامی داشت آن . ولی به این شیوه که چهارشنبه سوری نامیده می شود در متون پیش از اسلام موجود نمی باشد . کردها نیز در این مراسمها با روشن کردن آتش مقدس به رقص و پایکوبی محلی می پردازند و شب خود را به یاد ماندنی میکنند . در روستاهای کردنشین مردم در شب نوروز روی کوهها آتش روشن می کنند و به جشن و پایکوبی می پردازند.

کردهای مروین مثل همه کردهای دیگر، نوروز را با شکوه تمام جشن می گیرند. مراسم آنها در خانه، روی کوهها، در ورزشگاهها یا روی بام خانه ها انجام می گیرد. آنها گاهی نیز از روی آتش می پرند. برای کردها روز نوروز نه تنها روز ثروت و برکت، بلکه نماد صلح و آشتی است.

وین ترکیه در باره این مراسم در شهر زادگاهش می گوید:
مردم مروین صبح نوروز لباس نو می پوشند و به دیدار همدیگر می روند. بعد همه در میدان بزرگی جمع می شوند و رقص و شادمانی می کنند. در این رقص ها – مانند آنچه در کارناوال های اروپایی معمول است – بعضی هم از نقاب استفاده می کنند . مردم کرد زبان دیگری در ترکیه زندگی می کنند که کردهای زازا خوانده می شوند. این مردم بیشتر در آناتولی شرقی ساکنند و زبانشان کردی زازاکی است. آنها شاخه ای ازشیعه های علوی هستند. تقویم کردهای زازا تقویم قدیمی خاصی است که به تقویم امروز میلادی شبیه است. کرد های زازا می گویند که احتمال دارد نام آنها از کامه ساسان یا ساسانیان ریشه گرفته باشد.

زینل ارسلان که یکی از پیشوایان زازاها و ساکن آلمان است، درباره نوروز در میان علوی ها می گوید: “۲۱ مارس را علوی ها جشن می گیرند و اهمیت آن بیش از همه در این است که این روز را به عنوان تولد حضرت علی جشن می گیرند و آئینی برگزار می کنند که جمی نام دارد.”

زینل ارسلان این مراسم را در شهر کلن، اما به زبان ترکی رهبری و اجرا می کند، او توضیح می دهد که جمی از کجا می آید و به چه معنی است: “در بین علوی ها جمی به معنی آئینی است که شرکت کنندگان در آن برای عبادت و ستایش گرد می آیند. در این مراسم همه خانواده از زن و مرد یکجا جمع می شوند و آن همیشه با موسیقی همراه است. موسیقی بخش مهمی از مراسم آئینی علوی هاست.”

در مراسم جمی ۱۲ نفر از برگزیدگان که در بین آنها زنان نیز دیده می شوند هر یک چیز خاصی مانند آب، حوله یا شمع در دست دارند و به پیشوا که در حال اجرای مراسم است نزدیک می شوند و سجده می کنند، گویی آن چیز به این وسیله تقدیس می شود.

نوروز و ایزدی ها

مردم کرد زبان دیگری که نوروز را چون زازا ها به شکلی خاص برگزار می کنند، کردهای ایزدی هستند که گاه یزیدی خوانده می شوند. آمار دقیقی از جمعیت ایزدی ها که بیشتر آنها با لهجه کرمانچی صحبت می کنند در دست نیست. گفته می شود حدود ۵۰۰ هزار ایزدی در عراق زندگی می کنند. همچنین عده ای از آنها در کشورهای سوریه، ترکیه، ارمنستان و گرجستان و حتی ایران پراکنده اند.

ایزدی ها به فرشته ای به نام ملک طاووس باور دارند که به زندگی و حیات آنها در روی زمین نظارت می کند و گاهی نیز از آسمان به زمین می آید. در باره منشا ایزدی ها نظرات مختلف وجود دارد. برخی آنها را به سبب نامشان به یزید بن معاویه نسبت می دهند، بعضی می گویند که اصل آنها از یزد بوده و نامشان با ایزد زرتشتی ارتباط دارد و بدین ترتیب ریشه زرتشتی دارند. بعضی دیگر ایزدی را یکی از قدیمی ترین ادیان بابل و سومر می خوانند. گاهی نیز شیطان پرست خوانده شده اند.

دکتر خلیل جندی رشو، استاد دانشگاه گوتینگن آلمان که خود نیز از شیخ های ایزدی است،‌ درباره جشن سال نو ایزدی ها می گوید: “جشن چهارشنبه سور در واقع جشن اول سال ایزدی هاست که در بین ملتهای دیگر مثل ایرانیان نوروز خوانده می شود ولی ایزیدی ها این جشن را سر ساله چهارشنبه سور یا چهارشنبه سرخ می نامند. این جشن در شب اولین چهارشنبه ماه آوریل که ایزدی ها به آن ” نیسان“ می گویند، برپا می شود. ایزدی ها باور دارند که در این روز فرشته ای که او را ملک طاووس می نامند، از آسمان به زمین می آید و با خود خیر و برکت می آورد. به همین جهت این را گاهی جشن ملک طاووس می نامند.”

جشن چهارشنبه سور که چند هفته بعد از نوروز انجام می شود با آئین ها و سنت های مختلفی همراه است که بعضی از آنها از سنن نوروزی دیگر کشورها متفاوت است

یکی از تفاوت ها این است که در این ماه ازدواج برای ایزیدی ها ممنوع است چون که می گویند ماه نیسان که آن را “بوک هیوانه” می نامند عروس همه ماهها یا عروس سال است و مقدس است. در این ماه کسی اجازه ندارد زمین را بکند به این دلیل که در این ماه همه نباتات، درختها و گلها از زمین آشکار می شوند…

سنت دیگر این جشن این است که تخم مرغ رنگ می کنند. چرا که شکل تخم مرغ شبیه زمین است و رنگ کردن آن به این معنی است که می خواهند دنیا به این رنگها باشد و باعث سبزی دشت و صحرا بشود….

رسم جالب دیگر ایزدی ها این است که صبح زود سال نو به دشتها می روند و دست و روی خود را با قطرات شبنم مسح می دهند و باور دارند که اگر کسی مریض باشد با این کار بیماری اش شفا می یابد.

آرد نیز در جشن سر سال ایزدی ها نقش مهمی دارد. آنها در شب جشن به دشت می روند و با آردی که با خود برده اند خمیر درست می کنند. بعد دسته گلی در وسط این خمیر فرو کرده و آن را بالای در خانه هاشان آویزان می کنند. انگار بهار به خانه شان آمده است. غیر از این زنان نانی به نام سَوُک می پزند که مانند خیرات به گورستان می برند. ایزدی ها نیز مانند کردهای زازا آئینی دارند که به آن طواف و گاهی نیز جمی می گویند.

اولین طواف دریک ده ایزدی به نام “باشِک وبَخرانه” در روز جمعه پس از چارشنبه سور شروع می شود و پس از آن تقریبا در همه دهات یزیدی آغاز می شود. هر طواف یک فرشته دارد که تنها خاص ایزدی هاست. این طواف ها تا آخر ماه ششم میلادی که ایزدی ها به آن “هزیران” می گویند ادامه پیدا می کند و این نشان نوروز در بین ایزدی هاست.

ایزدی ها در هر فصل سال جشنی دارند اما ویژگی جشن سر ساله که در اولین چهارشنبه ماه نیسان یعنی آوریل برگزار می شود، این است که مردم پس از سیزده روز دوباره جشن می گیرند که با سیزده بدر ایران قابل مقایسه است.

اهمیت نوروز برای کردها صرف نظر از این که به چه زبانی صحبت می کنند و به چه مذهبی اعتقاد دارند، مانند باقی ایرانیان بسیار زیاد است زیرا نه تنها هیچ تفاوت نژآدی – زبانی و فرهنگی میان کردها و باقی ایرانیان وجود ندارد بلکه کردها از ریشه های درخت تنومند تمدن و فرهنگ ایران زمین هستند و به عبارتی یکی از پایه های اساسی در شکل گیری این کشور سترگ محسوب می شود ( ماد – پارس و پارت ) به همین جهت خود را موظف در پاسداری از این کهن ترین جشن گیتی میدانند . به طوریکه کردها ایرانی ساکن ترکیه برای اجرای این جشن ملی با دولت ترکیه که آنها را تا چند سال پیش از برگزاری نوروز منع میکرد دست به مبارزه نیز زدند و در نهایت حکومت نژاد پرست ترکیه را از پای درآوردند و آنها را مجبور کردند که نوروز ایرانی را به عنوان جشنی ملی و روزی تعطیل ثبت و شادمانی کنند .

***

نوروز درحوزه جنوبی خلیج فارس

نوروز جشن ملی ایرانیان در میان کشورهای جنوبی حوزه خلیج فارس

بر خلاف تصور بسیاری از ما ایرانیان جشن نوروز در برخی کشورهای عربی جدید الاتاسیس و قراردادی که به واسطه استعمار انگلستان به کشور تبدیل شدند مانند کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس نیز برگزار می شود. اهمیت نوروز در برخی از این کشورها به اندازه ای است که در برخی طایفه ها نوروز به عنوان یک سنت جداناپذیر در فرهنگشان در آمده و نسبت به آن تعصب ویژه ای دارند. برخی از این کشورها که پیشینه تاریخی شان به درون ایران بزرگ مرتبط می شود نوروز را جشن ملی خود میدانند و بسیاری از آداب و رسوم و فرهنگ هایشان دقیقا ایرانی است . مانند بخشهای کردنشین ترکیه – کردستان عراق – کردستان سوریه – بخشهای شیعه نشین عراق – ازبکستان – ترکمنستان – آذربایجان قفقاز – ارمنستان – تاجیکستان – افغانستان – بلوچستان پاکستان – کشمیر و . . .

نوروز در بحرین

از آنجا که بحرین تا قبل از نیم قرن پیش جزو خاک ایران بوده از این رو بسیاری از آداب برگزاری نوروز نیز در میان برخی از اقوام مستقر در آن برگزار می شده است.

البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که پس از استقلال بحرین حکومت متعصب آن که از سنت های اعراب سنی تبعیت کرده و وفادار به اندیشه های متعصبانه پان عربیسم بودند، به شدت با فرهنگ ایرانی از جمله نوروز مبارزه کرده و گفته می شود در سال های ابتدای پس از استقلال حتی قوانین سخت مجازات برای برگزارکنندگان سنت های ایرانی از جمله نوروز وضع شده بود.

حکومت بحرین تلاش داشت خود را یک کشور عرب سنی معرفی کند و از این رو تنها به آداب و سنن اسلامی آن هم مختص به سنیان و نه شیعیان تن میداد. این وضعیت باعث شد تا هیات حاکمه بحرین تا سال ها یک استبداد خفقان آور را در کشور حاکم کنند. در حالی در حقیقت بحرین حدود هشتاد درصد مردمانش شیعه هستند و زبان پارسی دومین زبان بحرین است که مردم میتوانند به آن سخن بگویند .

در سالهای ابتدایی برخی از مردم بحرین که البته عمدتا شیعیان بودند، تلاش میکردند مراسم نوروز را در خانه های خود به دور از هیاهو و در سکوت و انزوای مطلق برگزار کنند. سفره هفت سین می چیدند و قرآن و مفاتیح برای دعا در کنار آینه و یک لیوان یا تنگ آب نیز بر روی سفره خود می گذاشتند.

برخی از مردم به خرید لباس نو مبادرت می ورزدیدند اما بسیاری نیز به همان چیدن سفره هفت سین بسنده کرده و تلاش می­کردند تنها خانواده را به دور هم جمع کنند. غالبا روز نخست عید برخی از افراد به مناسبت نوروز به خانه یکدیگر رفته و به هم تبریک می گفتند.

به مرور زمان بواسطه فراگیر شدن سنت و فرهنگ عربی و تلاش کشورهایی همچون امارات – قطر – کویت و عربستان برای زدودن فرهنگ ایرانی در بحرین ، سنت نوروز چندان در میان بحرینیها عمومیت نیافت و فرهنگ آن روز به روز در بحرین کم رنگ و کم رنگ تر شد.

متاسفانه اکنون در کمتر جایی از بحرین میتوان رد پایی از سنت نوروز یافت. هیات حاکمه که زیر نفوذ استعمار انگلستان و آمریکا هستند تلاش کرده اند در ذهن مردم بحرین تلقین کند، نوروز خرافه ای مربوط به زرتشتیان است که در شان و منرلت اسلام نیست و باید از آن اجتناب کرد !!!

به همین دلیل است که امروز دیگر نوروز اهمیت چندانی برای بحرینی ها ندارد و تقریبا می توان گفت، سنتی فراموش شده در این کشور است. سنتی که وقتی از تاریخ بحرین سخن به میان می آید آن را جزو آیین های کهن و منقرض شده این کشور می دانند و تلاش بسیاری شده است تا هویت عربی و غربی را جایگزین این فرهنگ چندین هزار ساله ایرانی کنند . در صورتیکه نوروز امروز کهن ترین جشن فلسفه دار جهان شناخته شده است و بسیاری از کشورها در تلاشی مضبوحانه هستند تا این جشن ایرانی را به نام خود در سازمان یونسکو ثبت کنند . در حالی که این افتخار متعلق به حوزه تمدنی فلات ایران و ایران بزرگ محسوب می شود که گویا عربها لیاقت و شایستگی آن را ندارند .

نوروز در امارات متحده عربی

بر خلاف بحرین در امارات متحده عربی وضعیت به گونه دیگری است. بواسطه سفر بسیار ایرانی ها در ایام نوروز به این کشور بویژه دبی و مهاجرت خیل عظیمی از ایرانیان به امارات نوروز با شکوه خاصه ای در این کشور برپا شود.

البته عمده مراسم را ایرانی ها برپا می کنند. از طرفی اهمیت ویژه ای که هیات حاکمه امارات به گردشگری و فرهنگ های مختلف می دهند نیز باعث شده تا مراسم نوروز با حال و هوای ویژه ای توسط ایرانی ها برگزار شود.

در ایام نوروز حال و هوای امارات نیز نوروزی است.علاوه بر آن دولت دبی نیز هر ساله تلاش می کند تا برای رعایت حال ایرانی ها خدمات ویژه ای به مسافران ایرانی ارائه دهد.امارات نیز چون بیشترین صادرات را به ایران دارد و ایران نیز چون بیشتر حجم مبادلات را با امارات دارد از این روی با توجه به کدورتهایی استعماری پان عربیسم امارات که جزایر ایرانی را بخشی از خاک امارات می دانند و همچنین خلیج همیشه فارس را به روشنی خلیج عربی می نامند و تاریخ را جعل میکنند ولی چون با توجه به مسائل سیاسی مهم ترین شریک تجاری یکدیگر محسوب می شوند , ایران نیز تاکنون به همین دلایل پاسخی جدی و در شان اماراتی ها در نتیجه گستاخی هایشان نداده است .

ایرانی ها آزادانه مراسم نوروز را مطابق با آیین و سنت خود از جمله برپایی سفره هفت سین و خرید لباس نو آغاز می کنند و به دیدار یکدیگر می روند. هندی ها، پاکستانی ها، ترک ها، افغانی ها و دیگر ملتهایی که فرهنگ نوروز ایرانی را در خود دارند نیز همانند ملت ایران به برگزاری عید نوروز می پردازند.

***

شم النسيم يا جشن بهار ( نوروز ) در مصر عليا و لبنان

مردم مصر، سوريه و لبنان در آغاز بهار سنتهايی دارند که با آئين های بهاری ايران و کشورهای مجاور شباهت دارد و گويای آئينی تاريخی در حوزه تمدن کشورهای عربی است. در مصر و به خصوص در مصر عليا همه مردم خواه مسيحی يا مسلمان جشنی برگزار می کنند که آنرا “شم النسيم” می نامند. اين مراسم يک نوع جشن بهار است و اگر “شم النسيم” را تحت اللفظی ترجمه کنيم، معنی آن چيزی می شود مثل “هواخوری” يا بهتر بگوييم “از نسيم لذت بردن است . سليمان توفيق شاعر و روزنامه نگار اهل سوريه درباره مراسم بهاری در مصر عليا می گويد: “در اين روز مردم از زن و مرد و کودک و بزرگ برای خود نوشيد نی و غذا بر می دارند و از خانه بيرون می روند. آنها تمام روز را در ساحل رود نيل بسر می برند. در آنجا آنها همه مردم با هم آواز می خوانند و می رقصند و شادی می کنند. به نظر می رسد که اِين جشن بسيار قديمی باشد، چرا که همه مردم آن ناحيه اعم از مسيحی يا مسلمان آن را بر گزار می کنند. شم النسيم هميشه در اواخر ماه مارس يعنی هفته اول فروردين برگزار می شود، يعنی زمانی که سواحل نيل سرسبز و پر شکوفه می شود.”

مراسم “شم النسيم” در مصر عليا به آئين های سيزده بدر نوروز ايران شباهت دارد. به خصوص تهيه شيرينی و تعارف آن به همديگر وهمچنين رقص و موسيقی در روز جشن بهار در سواحل نيل بشکل گستردهای ديده می شود .

مصری ها اين جشن را خيلی با شکوه برگزار می کنند. اولاً تمام روز را در خارج خانه به سر می برند. هدفشان نزديکی به طبيعت است. بعد مقدار زيادی نوشيدنی با خود بر می دارند تقريباً در همه کشورهای شرقی تعارف شيرينی به ديگران و خوردن آن علامت شادی است.

در مصر سوريه و لبنان در موقع غم يا عزا هيچگاه شيرينی تعارف و يا خورده نمی شود ولی در روز شم النسيم که مردم با هم جشن می گيرند خيلی شيرينی خورده می شود. و ديگر اينکه همه مردم با هم جشن می گيرند. در آن روز گروه هايی تشکيل می شوند که به هم شيرينی و خوراکيهای ديگر تعارف می کنند و بعد رقص دسته جمعی آغاز می شود. يک نوع رقص دايره که بيشتر مردها انجام می دهند و معنی آن نشان دادن توان طبيعت است در ارتباط با طبيعت تازه بيدار شده است. که بسیار شبیه به مراسمهای ایرانیان دارد . از این روی این جشنها و مراسم ها در مصر باقی مانده است که ایرانیان و بخصوص سلسله داریوش بزرگ هخامنشی مصر را بخشی از سرزمین ایران کرد و چون ایرانیان به آبادانی و نیکی کردن شهرت دارند در جهان در هر کشوری بذر جشن و شادی و مهربانی و آبادانی را کاشته اند و می بینیم که امروز پس از گذشتن از چندین هزار سال از نفوذ ایرانیان در مصر هنوز آداب و رسوم آنان پابرجاست . بر خلاف بسیاری از کشورهای متمدن جهان امروز که به هر کشوری که پای میگذارند جز ویرانی و استعمار و حقارت آن ملت چیزی از خود به جای نمی گذارد و فقط در اندیشه چپاول سرمایه های ملی آن کشور می باشند . همچون روسیه , انگلستان و آمریکا .

با وجود شباهتهای زياد با نوروز و سيزده بدر، شم اانسيم تفاوت هایی هم با نوروز ایرانیان دارد چرا که زمان برگزاری آن هر سال تغيير می کند ولی تقريباً هميشه در هفته اول فروردين برگزار می شود.

زمان اين جشن در تقويم شمسی پيش بينی نشده است و روز برگزاری آن هر سال تغيير می کند. بعضی از محققان معتقدند که عيد پاک پيش از آنکه در مسيحيت پذيرفته شود يک جشن طبيعی بود که با آغاز بهار رابطه داشت. عناصر امروزی عيد پاک مانند آتش، تخم مرغ و سبزی با عناصر موجود در جشن های بهاری کشورهای شرقی شباهت دارد. سليمان توفيق می گويد که شم النسيم هم احتمالاً ريشه در مصر باستان و عهده هخامنشیان دارد.

به گفته او درباره اين مسئله پژوهش هايی انجام گرفته و تصاويری پيدا شده که حکايت از برگزاری اين جشن در دوره باستان دارد.

در اين کشورها روز ۲۱ مارس، يعنی اول فروردين نه تنها فرا رسيدن بهار جشن گرفته می شود، بلکه آن روز، روز مادر نيز است. اين روز در سوريه و لبنان تعطيل رسمی است. در اين روز فرزندان خانواده جشن بزرگی برای مادر خود برگزار می کنند و به او هديه می دهند. غير از اين سنت خانه رويی و تميز کردن خانه بصورت گسترده ای در سوريه و لبنان وجود دارد. مردم خانه ها را تميز و آنرا سفيد می کنند و اين هم نماد نو شدن خانه برای مادر است.

جشن گرفتن برای مادر خانواده در ايام نوروز را می توان در برخی نقاط آسيای ميانه نيز يافت. اگر چه اين مراسم امروز ديگر اجرا نمی شود. مثلاً تا چند دهه پيش در پامير در روز نوروز بزرگ به مادر خانواده يک شاخه بيدمشک هديه می شد. بيدمشک خود نماد تنها الهه زن در ايران باستان است.

***

نوروز در سوریه

مراسم جشن نوروز در سوریه از اهمیت ویِِژه ای برخوردار است. البته عمده این مراسم توسط کردهای سوریه که به نوروز اهمیت خاصی می دهند، برگزار می شود. آداب و رسوم کردهای سوریه شباهت بسیاری به آداب و رسوم ایرانیان دارد و بخصوص شباهت زیادی با مراسمهای کردهای لبنان دارد. مردم ایرانی نژاد کرد سوریه نیز هم زمان با نخستین روز بهار و نو شدن طبیعت به دشت و صحرا می روند و به جشن و پایکوبی می پردازند.

بواسطه حساسیت های قومی و عدم تطابق فرهنگی – نژادی و زبانی میان عربهای سوریه و کردهای ایرانی نژاد سوریه برگزاری مراسم نوروز ایرانی توسط کردها زیر نظر شدید و خفقان دستگاه های امنیتی سوریه برگزار می شود.

کردهای سوریه نیز همانند کردهای لبنان نوروز را به دو معنا تفسیر می کنند. یکی به عنوان «عید آزادی» و دیگری به عنوان «عید بهار».

آنها معتقدند که شخصيتى به نام «کاوه آهنگر» قهرمان ملی ایران قوم کرد را گرد هم آورد و آنان به رهبرى وى بر «ضحاک» ستمگر شوريدند و کاوه جزو نخستين کسانى بود که به کاخ آن حاکم بيدادگر حمله کرد و او را به قتل رساند.

بدين ترتيب کردها و دیگر اقوام ایرانی از بند ظلم ضحاک رها شدند و پس از رسيدن به نعمت آزادى در ارتفاعات، کوه‌ها و کوهستان‌ها به جشن و شادمانى پرداختند و با روشن کردن آتش، شادى خود را اعلام کردند.

به عقيده کردها، اين روز مصادف با اول بهار بود و از اين رو کردها همه ساله اين روز را به عنوان «عيد بهار» جشن مى‌گيرند و به همین مناسبت سنت روشن کردن آتش در شب نوروز هنوز در ميان کردها پابرجاست. دقیقا مشابه همان مراسمی که کردهای لبنان و عراق نیز می گیرند. آنها هم در همین روز به ارتفاعات می روند با روشن کردن آتش به شادی و پایکوبی می پردازند.

کردها همچنین معتقدند، کشتى حضرت نوح پيامبر (ع) در شب نوروز بر کوه «جودى» در کردستان ترکيه نشست و توفان پايان يافت. آنها همچنین معتقدند که حضرت ابراهيم خليل (ع) نيز در نوروز از آتش مشرکان در امان ماند و آتش براى وى به گلستان تبدیل شد.

در نوروز کردها نیز مانند دیگر اقوام ایرانی لباس نو مى‌پوشند، بهترين غذاى سنتى مورد علاقه‌شان را آماده مى‌کنند، با همديگر به تفريح‌گاه‌ها مى‌روند و روزهاى طبيعت و عيدهاى آزادى و بهار را با شادى سپرى مى‌کنند. به عبارتی میتوان گفت در میان تیره های مختلف ایرانی کردها مهم ترین اقوامی هستند که سنتها و هویت های ملی ایرانی خود را حفظ کرده اند و بسیاری از آداب و رسوم کهن ملی را میتوان در کردستانات جستجو کرد.

***
گزارشی از برگزاری دیدار نوروزی حزب پان‌ایرانیست در سال ۹۷

دیدار_نوروزی یکی از آیین‌های قدیمی پان‌ایرانیست‌ها است که هر سال به مناسبت فرا رسیدن نوروز در دوم‌ فروردین‌ماه برگزار می‌گردد.

نشست در ساعت ۱۷ عصر در دفتر حزب پان‌ایرانیست پایگاه پندار واقع در میرعماد با شادباش نوروزی و خوشامدگویی سرور مجید بچاوی به باشندگان آغاز شد.

پس از ایشان #نیایش_نوروزی (نوشته دکتر #عاملی_تهرانی در دهه ۳۰) توسط سرور کاوه شهریاری خوانده شد.

سرور شهریاری از پیشکسوتان حزب پان ایرانیست درباره پیروز بودن نوروز و آیین‌های این جشن باستانی سخنانی بیان کردند.

سرور بچاوی به‌ عنوان اداره کننده نشست درباره جشن باستانی نوروز و تاریخ و فلسفه آن سخنانی ایراد کردند.

در ادامه سرور طاهر کوچی دو شعر از شاعر پارسی زبان #واصف_باختری
یکی از کتاب “مویه‌های اسفندیار گمشده” و یکی از کتاب “و آفتاب نمی‌میرد” برای حاضرین خواندند.

در بخش دیگری از این نشست، شاعر ایران‌گرای ساکن افغانستان، #نجیب_بارور از راه اسکایپ در نشست حضور پیدا کرده و دو سروده وحدت گرایانه (هر کجا مرز کشیدند شما پل بزنید و سروده‌ی گفتا به همه‌ شیخ که نوروز حرام است) خود را خواند که با استقبال و تشویق بسیار زیاد باشندگان همراه بود.

جناب کوروش زعیم از اعضای جبهه ملی ایران میهمان نشست نوروزی حزب پان‌ایرانیست بودند. ایشان از فعالیت‌ها و کنش‌های ملی خود در سالیان گذشته سخن گفتند.

در بخش بعدی سرور پیمان بهاری پشت تریبون قرار گرفتند و از کوشش خود برای تهیه سردیس یادبود از مبارز مشروطه‌خواه “سردار اسعد بختیاری” سخن گفت و یک عدد از این سردیس‌های زیبا را به دفتر حزب و سرور حجت کلاشی هدیه کردند.

در بخش بعدی استاد #یعقوب_یسنا از پژوهشگران تاریخ و ادبیات فارسی از راه اسکایپ در برنامه حضور پیدا کرده و درباره زبان پارسی، ارتباط و پیوند کشورهای پارسی زبان، راه‌های وحدت ایران بزرگ و مسوولیت کنونی کشور ایران سخنانی شیوا و دقیق بیان کردند‌.

سرور هومن اسکندی سخنران بعدی نشست بود که از درگذشتگان و پیشکسوتان حزب پان‌ایرانیست یاد کرده و در ادامه مباحث استاد یسنا مطالبی تاریخی و فرهنگی را عنوان کردند.

پایان‌بخش نشست، سخنرانی سرور حجت کلاشی بود که درباره موضوعاتی از جمله خطرات خلع سلاح ایران، نیاز به دولت ملی کارآمد و همچنین بازگشت به اصول مشروطه سخنانی راهگشا و روشنگرانه بیان کردند. بخش هایی از سخنرانی ایشان در کانال خبری حزب پان‌ایرانیست منتشر خواهد شد.

نشست در ساعت ۹ شب با خواندن سرود ملی ای ایران پایان یافت.

***

 

حزب پان ایرانیست
همبستگی‌ ملی‌ . یکپارچگی ایران . حاکمیت ملت
هم میهن گرامی‌: برای ایرانی یکپارچه، آزاد، آباد، سربلند و دمکرات با حاکمیت ملت به ما بپیوندید
iran@paniranism.info – www.paniranism.info
درخواست هموندی
www.paniranist.org/a.htm

کنون ای هم وطن ای جان جانان / بیا با ما بگو پاینده ایران

نامه پان ایرانیسم
https://paniranism.info

فیسبوک نامه پان ایرانیسم
https://www.facebook.com/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-Nameh-Pan-Iranism-147723055600332/

توئیتر نامه پان ایرانیسم
paniranism@